De 21 Antillianengemeenten in Nederland worstelen al jaren met een kleine maar hardnekkige groep overlastgevende, criminele Antilliaanse jongeren. Als sluitstuk van beleid willen zij nu criminelen kunnen terugsturen. Dordrecht is tegen. Die stad pakt de problemen met Antillianen aan en wil geen onderscheid in burgers in het Koninkrijk.Dordt kende, net als de andere twintig andere steden, al jaren dezelfde problemen. Een harde kern veroorzaakte geluidsoverlast, hing rond, viel voorbijgangers lastig en dealde in drugs. Eind jaren negentig liep het volledig uit de hand. Er waren rellen in de volksbuurt Oud-Krispijn en bij schietpartijen waren doden gevallen.

Bovendien was de toestroom van nieuwe inwoners vanuit de Antillen en Aruba -vooral uit Curaçao- enorm, zegt projectleider Antillianenbeleid G. Isabella. Zij gingen met zijn allen op een kluitje wonen in Oud-Krispijn, Wielwijk, Crabbehof en Staart. Het gemeentebestuur, maar ook de woningcorporatie Woondrecht, die met de sores te maken had, vond dat er iets moest gebeuren. Verschillende projecten kwamen -in samenwerking met vele partijen- van de grond. Sommige verdwenen weer omdat ze niet het gewenste effect hadden. Anderen bestaan anno 2006 nog steeds en nieuwe initiatieven worden genomen.

De maatregelen werkten zo goed dat de politie nu aangeeft het rustig te hebben. Het samenscholingsverbod dat sinds 1999 gold, heeft burgemeester R. Bandell afgelopen januari ingetrokken. Dat verbod was ingesteld om rondhangende jongeren te kunnen aanpakken.

Bandell houdt van een positieve insteek. Iedereen is bij hem welkom, als ze zich maar aan de regels houden. Samen met de verantwoordelijke wethouder kijkt hij vooral inhoudelijk naar de kwestie. Het gaat hem om opvang, begeleiding en werkgelegenheid. „Als het mis gaat, dan pas komen politie en justitie om de hoek kijken”, aldus Isabella. Niet de gehele groep gaat in de fout, benadrukt hij. Met de meeste Antillianen gaat het goed.

Toch geven de huidige nieuwkomers bestuurlijk meer problemen dan die van een paar jaar geleden, stelt de deskundige. Steeds meer van hen hebben geen ’Nederlandse’ achtergrond, maar zijn van bijvoorbeeld Dominicaanse afkomst. Daar komt bij dat armoede op de Antillen momenteel groot en de criminaliteit gigantisch is. De immigranten komen aan met een achterstand.

Niet voor niets zit van de 3200 Antillianen en Arubanen in Dordt een kwart in de schuldhulpverlening en heeft een kwart een uitkering. Velen hebben hoge schulden, psychische problemen en er zijn veel jonge moeders. Tieners met drie kinderen zijn geen uitzondering, weet Isabella. „Ze kunnen soms met moeite het hoofd boven water houden.” De stap naar de criminaliteit is dan klein.

De gemeente helpt hen zwemmen. In Sentro di Mama krijgen de jonge moeders hulp bij het opvoeden van hun kroost. Ook de eerste alleenstaande jonge vaders hebben zich aangemeld. In het begeleidwonenproject, de foyer, kunnen jongeren aanspraak maken op een dak boven hun hoofd. In de vrije tijd houden brassbands en allerlei sportactiviteiten hen van de straat; ze leren de mores van de stad.

Niet alleen de gemeente bedenkt initiatieven. De gemeenschap komt, na een aanloopperiode, steeds vaker met ideeën. In 1999 richtte ze nog een werkgroep op omdat zij geen heil zag in de aanpak van de ambtenaren. Het beleid noemde ze te theoretisch. „Ze gooien er een paar projecten tegenaan, doen er wat agenten bij op straat en dat is het dan. Er zullen zeker Antillianen baat bij hebben, maar niet de drugsdealers en de jongeren eromheen die de problemen veroorzaken”, zei de voorzitster destijds. Zij vond dat de gemeenschap de jongeren vanaf het moment dat ze voet op Dordtse grond zetten moet aanspreken.

Dat vindt de gemeente ook en stelde als voorwaarde dat in alle projecten Antillianen moeten participeren. De gemeente zet zo veel mogelijk Caraïbische professionals in. „Zij kennen de taal, de cultuur, de achtergronden en de situatie op de eilanden”, aldus Isabella. Het gemeentelijk beleid dicht daarbij een belangrijke rol toe aan jongerenwerk en sociale instellingen.

Verder heeft woningcorporatie Woondrecht ook een flink aandeel in de aanpak. De corporatie, met het grootste percentage sociale woningbouw in de stad, kwam als eerste met de problemen in aanmerking. Overbewoning en overlast waren aan de orde van de dag.

Woondrecht begon zich te verzetten tegen het illegale onderverhuren en maakte een flat vrij voor een kamerwoonproject. Begeleiden en opvangen was de enige manier om de jongeren in de hand te houden. De zee van vrijheid zou hen het verkeerde pad op jagen. Een ”huismeester” moest hen richting taalles en werk begeleiden. De gemeente is later gaan deelnemen in dit initiatief.

Alle maatregelen ten spijt heeft Dordrecht de strijd nog niet helemaal gewonnen. De projectleider heeft het nog elke dag druk. „Ik voel me net een brandweerman. Ik ren voordurend van het ene brandje naar het andere. Gelukkig wordt de positieve bijdrage van de Antilliaanse Dordtenaar steeds groter.”

De gemeente loopt nu tegen de keerzijde van het succes aan. De subsidiestromen dreigen op te drogen. „Dat is het lastige aan het beleid. Alleen redden we het niet als gemeente”, stelt de projectleider. Dordt heeft geld nodig. „We moeten nu de inspanningen vasthouden, anders is alles binnen een halfjaar tenietgedaan.”