„Daar lijkt me niks mis mee”, zegt PvdA-afgevaardigde Swiebel. „Wie ons volgt, weet dat wij een opinie naar buiten brengen over tal van onderwerpen waarover we eigenlijk niets te vertellen hebben. Als er bijvoorbeeld ergens in de wereld iets gebeurt, schromen we niet daarover onze mening te laten horen.”

Haar CDA-collega Martens daarentegen ervaart het als een tegenstrijdigheid. „We erkennen dat dit terrein thuishoort bij de nationale overheden, maar we gaan er vanuit Europa wel van alles over roepen.”

Wat precies de inhoud zal zijn van het ongevraagde advies, is nog onzeker. In de ontwerpresolutie wordt voluit gepleit voor legalisering van zwangerschapsafbreking. De christen-democraten, die de grootste groepering vormen binnen het EP, doen een poging om als het dan toch uitdraait op een uitspraak, die in ieder geval af te zwakken.

Zij hebben een amendement ingediend met daarin de overweging om het vrijgeven van abortus te beperken tot noodsituaties, zoals bij bedreigende omstandigheden voor het leven of de gezondheid van de vrouw en bij verkrachting. „Niemand bij ons is enthousiast, maar in die minder verstrekkende formulering zouden wij ons uiteindelijk, bij wijze van compromis, kunnen vinden”, licht mevrouw Martens toe. Maan zag het er echter naar uit dat deze aanpassing onvoldoende steun krijgt.

De kwestie komt vanavond in Straatsburg aan de orde bij een debat over een rapport dat is vervaardigd door de commissie uit het EP voor de rechten van de vrouw en voor gelijke kansen en dat als titel draagt: „Seksuele en reproductieve gezondheid en rechten.” Het handelt over onder meer geboorteregeling, voorlichting en anticonceptie. Woensdagmiddag volgt de stemming.

De genoemde commissie heeft vorige maand met negentien stemmen vóór en elf tegen goedkeuring gehecht aan de voorlopige tekst, die thans op de agenda prijkt van de voltallige vergadering. De vertegenwoordigers van socialisten, liberalen en groenen gingen akkoord, de parlementariërs met een christen-democratische achtergrond velden een afwijzend oordeel. „De toonzetting ervan en de mentaliteit die eruit opklinkt, staan ons niet aan”, zet Martens uiteen.

Belder (ChristenUnie-SGP) zal tijdens de plenaire behandeling het Parlement erop wijzen dat het „zijn eigen, tijdsgebonden normen opdringt.” Hij signaleert „een visie die het seksuele en reproductieve zelfbeschikkingsrecht als ideaal aanprijst en die zwijgt over de schaduwzijden hiervan: rechteloze ongeboren kinderen, beschadigde levens van vrouwen én mannen en verwrongen opvattingen over liefde en seks.” Het EP-lid van de protestante partijen in ons land benadrukt: „Eeuwenoude waarden van trouw en liefde binnen een huwelijksverbond zoals de Bijbel die noemt, blijven de beste waarborgen voor het menselijk welzijn.”

Abortus mag geen methode voor gezinsplanning zijn. Daarover heerst geen verschil van inzicht. Het heikele punt betreft de oproep om het beëindigen van een ongewenste zwangerschap te legaliseren. Die medische verrichting behoort voor eenieder toegankelijk te zijn en moet op een veilige manier worden uitgevoerd, vermeldt het voorstel verder. Bij advisering dienen overigens ook risico’s, van fysieke en psychische aard, en alternatieve oplossingen aandacht te krijgen. Bij het laatste valt te denken aan adoptie en hulpverlening.

Het abortusbeleid binnen de EU varieert per lidstaat. De meest restrictieve benadering treffen we aan in Ierland, waar de Rooms-Katholieke Kerk nog een sterk stempel op de maatschappij drukt. Daar is de ingreep alleen geoorloofd om het leven van de moeder te redden. Portugal en Spanje kennen eveneens strakke bepalingen, met enkel uitzonderingen als er afwijkingen van de vrucht zijn, bij verkrachting en bij gezondheidsproblemen van de vrouw. De praktijk in die Zuid-Europese landen strookt daar trouwens niet altijd mee.

In de kandidaat-lidstaten, waarvan er tien waarschijnlijk in 2004 aanhaken, is abortus vaak een methode van geboortebeperking. Voorbehoedsmiddelen zijn er in geringe mate beschikbaar. Bovendien kosten ze veel. Consultatiebureaus ontbreken er.

In Polen is, onder invloed van de Roomse kerk, het afbreken van een zwangerschap verboden. Hetzelfde geldt voor Malta. De bisschoppen op dat eiland in de Middellandse Zee hebben vorige week in een verklaring hun ernstige bezorgdheid over de bemoeizucht van het EP verwoord. De tegenstanders van aansluiting bij het verenigd Europa grijpen er de gelegenheid aan om de bevolking te waarschuwen dat zij straks allerlei regels van de EU moet accepteren die zij niet wenst. De regering verzekert de burgers evenwel dat zij trouw blijft aan de waarden en normen waarvan de paus bij zijn bezoek aan het ministaatje in 1990 heeft bevolen die strikt te handhaven.

Martens vreest dat een stellingname van het Parlement met betrekking tot dit soort gevoelige vraagstukken de inwoners van de toetredingslanden huiveriger zal maken om ja te zeggen tegen de overstap naar de Unie. Volgend jaar mogen zij in een referendum over die historische ontwikkeling beslissen.

De discussie die thans in het EP woedt, binnen en buiten de vergaderzaal, roept herinneringen op aan het debat, begin vorig jaar, over euthanasie. De politieke scheidslijnen liepen toen precies eender als nu, waarbij er over en weer emotionele verwijten vielen te beluisteren.

Sociaal-democraten en liberalen schermden destijds met het subsidiariteitsbeginsel. Zij hamerden erop dat de EU zich niet behoort uit te spreken over de ethiek rond het levenseinde. Waarom dan wel een aanbeveling over abortus? Swiebel: „Wij waren niet tegen een algemene gedachtewisseling over euthanasie, maar het was van sommigen de bedoeling om Nederland in de beklaagdenbank te zetten en daar voelden wij helemaal niets voor.”

De vrouwelijke europarlementariër van de PvdA voegt daaraan toe: „Ik heb het volste respect voor de morele opvattingen van andersdenkenden. De vraag is alleen in hoeverre je die via de staatsmacht voor de gehele samenleving mag afdwingen.”

Europese zeggenschap over abortus en euthanasie -afgezien van de vraag of ze die wenselijk acht- ligt volgens haar niet in het verschiet. „Dat lijkt me een utopie. Voor het zover is, zijn we zeker een mensenleven verder.”