Zij reserveert er 500 miljoen euro per jaar voor. Het geld zal worden gebruikt om werknemers die in die periode ontslag krijgen als gevolg van een grootschalige herstructurering binnen een onderneming of een sector, naar verwachting tussen 35.000 en 50.000 personen, te helpen weer emplooi te vinden. Daarbij valt te denken aan het vergoeden van een opleiding of van een omscholingscursus, aan het verstrekken van een bijdrage aan iemand die voor zichzelf begint en aan een aanvulling op het loon van een oudere die bij een andere baas aan de slag gaat voor een veel lager salaris dan voorheen.Een beroep op de beschikbare middelen is mogelijk als er ten minste duizend direct gedupeerden zijn van een of meer reorganisaties in een regio. Het verlenen van financiële steun duurt maximaal achttien maanden. Bij een verhuizing van een fabriek binnen de EU, bijvoorbeeld van Nederland naar ergens in een stad of dorp met lage loonkosten in het voormalige Oostblok, blijft de voorziening buiten beeld. De Raad van Ministers en het Europees Parlement beslissen over een toewijzing na een verzoek daartoe vanuit een lidstaat en een beoordeling van de aanvraag door de Europese Commissie.

Voorzitter Barroso van laatstgenoemde instelling koestert het plan. Hij probeert er het sociale gezicht van de Unie en van zichzelf mee op te poetsen. Het is zijn eigen initiatief. Hij lanceerde het vorige herfst, in de aanloop naar de top van de regeringschefs op het Londense paleis Hampton Court. Twee maanden later gaven de leiders hem groen licht om het om te zetten in een concreet voorstel.

Gistermiddag kon de Portugees dat na de wekelijkse vergadering van zijn college presenteren. European Globalisation Adjustment Fund ofwel Europees Fonds voor aanpassing aan de globalisering, heet het ontwikkelde instrumentarium. Het treedt waarschijnlijk op 1 januari 2007 in werking en, zo vermeldt de aankondiging ervan, tracht „solidariteit tot uitdrukking te brengen met degenen die ernstig en persoonlijk worden getroffen door verschuivingen in de wereldhandelspatronen.”

Grenzen vervagen. Kapitaal stroomt van het ene naar het andere continent en multinationals verslepen hun productiefaciliteiten naar de voor hen meest voordelige locatie. De mondiale wedloop verhevigt. Wie toekijkt en afwacht, dreigt terrein te verliezen aan aanstormende grootmachten als China en India. Brussel reageert met wat sommigen aanmerken als een uitgesproken neoliberale koers: vrij baan voor de marktkrachten, voor een onbelemmerde concurrentie.

Dat alles roept bij veel burgers een gevoel van onzekerheid op. Werk en sociale verworvenheden lijken op de tocht te staan. De bezorgdheid kwam in de achterliggende tijd prominent tot uiting in de protesten tegen de Bolkesteinrichtlijn, het pakket met regels voor de invoering van een ongehinderd verkeer van diensten tussen de 25 lidstaten.

De negatieve gevoelens hebben ook hun weerslag op het imago van de EU. Zij speelden driekwart jaar geleden een belangrijke rol bij het nee van de Franse bevolking tegen de beoogde gemeenschappelijke grondwet. Europa fungeerde als zondebok.

Je afschermen tegen de veranderingen heeft geen zin, leert de ervaring. Dynamiek in de bedrijvigheid is er altijd geweest en resulteert per saldo in winst. De schoenfabrieken verdwenen uit Midden-Brabant en de textielindustrie trok weg uit Twente, maar nieuwe ’takken van sport’ keerden ervoor terug.

Barroso woensdag in zijn toelichting: „Wij zijn vóór de mondialisering. Die biedt kansen en heeft gunstige effecten voor de economie. In dat proces zijn er echter ook verliezers en we tonen graag onze betrokkenheid ten aanzien van hen. Wij achten hervormingen geboden, maar wel op een sociaal verantwoorde wijze.”

Verder benadrukte hij: „We zijn er niet op uit ondernemingen of sectoren overeind te houden die niet concurrerend zijn, we willen wel nieuwe, betere en duurzame banen verschaffen aan werknemers. Het fonds is niet bestemd voor bedrijven, maar is bedoeld om mensen te helpen.”

Europa doet met een relatief klein bedrag van 500 miljoen euro een poging de publieke opinie te verzoenen met de globalisering.