De donderdag gepresenteerde jaarcijfers van de Nederlandse Spoorwegen over 2005 stellen niet teleur. Ze vormen goed nieuws. Voor het bedrijf zelf, maar, zeker zo belangrijk, ook voor de BV Nederland. Want in tijden van (licht) economisch herstel trekt de vraag naar mobiliteit direct aan. En de ruimte daarvoor is schaars.Voor dit en volgend jaar is de automobilist extra gewaarschuwd, vanwege het vele onderhoud aan de wegen. Ook daarna zal de feeststemming op het asfalt echter uitblijven, de verwachte groeipercentages van -vooral- het vrachtverkeer zijn enorm.

Dat de prestaties van de NS het afgelopen jaar verbeterden, had deels ook een negatieve reden. Van de 4,5 procent extra reizigers -dagelijks een uitpuilende Amsterdam ArenA- die voor de trein kiezen, doen velen dat omdat ze via de weg hun bestemming niet meer op tijd kunnen bereiken. „De vertraging per dag in de auto is groter dan de vertraging per week in de trein”, heet het in de NS-bedrijfsfilosofie. Elke volle dubbeldekker van maximale lengte scheelt algauw duizend auto’s op de weg.

De NS zien zichzelf dan ook allang niet meer als concurrent van de auto, maar als aanvulling daarop. Daarmee in lijn ligt het investeren in duizenden extra parkeerplaatsen in stationsomgevingen, zoals dat afgelopen jaar doorging. Wie in het centrum van een grote stad moet zijn, kan zichzelf handenvol parkeergeld en veel gezoek en gedoe besparen door via het spoor te reizen. Zelfs al klopt daar nog lang niet alles.

Met het verhaal van auto en trein die elkaar aanvullen spelen de NS ook in op het ongebreideld consumentisme van deze tijd, zeggen ze. Mensen willen de keus hebben en kiezen de ene keer voor de weg en een volgende keer voor het spoor. Dé klant bestaat ook niet meer, in het algemeen niet en bij de NS zeker niet, zegt commercieel directeur Meerstadt. Het bedrijf moet daarom aantrekkelijke keuzes bieden, bijvoorbeeld door grote stations om te toveren tot mooie portalen van de stad, met prima winkelmogelijkheden en gelikte vormen van voor- en natransport.

De zogenaamde sleutelprojecten zoals die voor komende jaren op de rol staan, zullen die trend gaan aanjagen. Alle haltes op de HSL-Zuid moeten een opvallende grandeur, een „wereldklasse” gaan uitstralen. Technische verbeteringen moeten het reizen per openbaar vervoer tot een genot maken. Wifi op de vijftig grootste treinhaltes, draadloos internet in de trein en overal intelligente camera’s die behalve kijken ook luisteren op momenten dat zich opvallende stemverheffingen voordoen.

Prettig voor de Nederlandse Spoorwegen is dat ze de laatste tijd hun klanten beter weten vast te houden. Zijn die eenmaal binnen geweest, dan blijven ze komen, is de ervaring. Ook vaste klanten van langer geleden keren terug. Het zijn de mensen die in barre tijden van stakingen en beroerde prestaties afhaakten en een tweedehands autootje kochten om in hun mobiliteit te voorzien. Diegenen zijn nu aan inruilen toe en kiezen toch weer voor de trein, omdat de kwaliteit inmiddels een zeven waard is.

Het standaardgemopper van reizigersvereniging Rover en andere consumentenorganisaties over de prijs weerlegt de NS-directie door aan te geven dat de prijsstijgingen zo gematigd mogelijk worden doorgevoerd en zodoende de stijgende infraheffing en de inflatie niet eens volledig dekken. Willen de spoorwegen over een aantal jaren het huidige, veelal vrij nieuwe en kostbare materieel kunnen vervangen, dan moeten de goede resultaten nog een heel stuk omhoog.

Dit jaar wordt verder gewerkt aan de dienstregeling vanaf 2007, die een breuk zal betekenen met de afgelopen 35 jaar, waarin de nieuwe spoorboekjes altijd bleven lijken op de voorgaande. Met ingang van december 2006 zal niets meer zijn zoals het was, aldus de NS. Betere verdeling over het uur, betere aansluitingen, meer treinen en een tweetreinensysteem waardoor meer treinen op een baanvak passen.

De storm van protest die afgelopen weken opstak -altijd zijn er mensen te vinden die er op achteruitgaan- is inmiddels weer wat gaan liggen. Consumentenorganisaties doen er goed aan komende tijd van fijnslijpen samen met de NS goed te benutten in plaats van telkens luidkeels dwars te gaan liggen. Al was het maar omdat de spoorwegen een onmisbare bijdrage leveren aan het mobiel houden van ons land.