Grootmeester van de koningin is geen eretitel. Het is een baan op topniveau, vergelijkbaar met die van de hoogste ambtenaar op het ministerie, de secretaris-generaal.De grootmeester is de hoogste functionaris aan het hof. Hij stuurt de circa 350 man aan die de koning bijstaan en in het bijzonder de circa 40 personen van de hofhouding direct rond de koningin.

De grootmeester onderhoudt verder de officiële contacten met de ambassadeurs en met de buitenlandse relaties van de koningin. Hij is zodoende samen met de ceremoniemeester en de hofmaarschalk de grote motor achter staatsbezoeken. Grootmeesters komen vanwege deze taken vaak uit het wereldje van de diplomaten.

Dat geldt ook voor de gaande en de komende grootmeester. Waldeck kwam na een periode bij de marine op het ministerie van Buitenlandse Zaken te werken en bekleedde posten op de ambassades in Moskou, Bangkok en Caïro. Verder was hij, na een periode als particulier secretaris aan het hof, van 1992 tot 1997 in Brussel lid van de ambassaderaad bij de permanente vertegenwoordiging van Nederland bij de Europese Unie. In 2002 volgde zijn benoeming tot grootmeester.

De nieuwe grootmeester, E. Kronenburg (1951), werkte op de ambassade in Jakarta en bij de permanente vertegenwoordigingen in Parijs (OESO, de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) en Brussel (EU). Daarna werd hij plaatsvervangend chef van het kabinet van Europees commissaris Van den Broek. Na een periode op het ministerie volgde in januari 2004 zijn detachering in Brussel als directeur van het kabinet van de secretaris-generaal van de NAVO, de Nederlander De Hoop Scheffer. Om grootmeester te zijn moet je heel wat in je mars hebben.

Koets
De grootmeester heeft pas de positie die hij nu heeft sinds de jaren ’70 en vooral sinds de troonsbestijging van koningin Beatrix. Rond 1900 waren er meerdere grootmeesters aan het hof. Koningin Beatrix reorganiseerde de hofhouding fors. Zij wees de grootmeester aan als de leider van het civiele deel van de hofhouding. Zo stonden de ceremoniemeester en de hofmaarschalk voortaan niet meer naast, maar onder de grootmeester.

De hoge plaats van de grootmeester blijkt ook op Prinsjesdag. Samen met de grootmeesteres rijdt Waldeck in een mooi zwarte rijtuig voor de Gouden Koets uit. Verder valt alleen de ceremoniemeester en een kamerheer die eer te beurt.

Ook bij het overlijden van leden van de koninklijke familie blijkt de hoge positie van de grootmeester. Het is de grootmeester die van de premier de opdracht krijgt de begrafenis te regelen. In dat opzicht heeft Waldeck een bijzondere periode meegemaakt, door het overlijden van prins Claus in 2002 -het jaar van Waldecks benoeming- en de bijzettingen van koningin Juliana en prins Bernhard in 2004.

Voor alle functies aan het hof, maar in het bijzonder voor die van grootmeester, geldt één ding: discretie. Horen, zien en zwijgen. De buitenwacht krijgt niet veel te horen over het precieze reilen en zeilen achter de paleisdeuren. Dat past niet bij de waardigheid die bij het koningschap past.

Koningin Beatrix wil ook niet dat haar personeel met de media praat. Dat leidt de aandacht alleen maar af. De monarchie moet centraal staan, niet het raderwerk erachter. Bovendien kunnen contacten met de media voor problemen zorgen als meningen en ideeën van de koningin zouden uitlekken.

Kortom, Waldeck verlaat een mooie post in Den Haag waar veel tact en wijsheid voor nodig is. Hij krijgt er echter een andere functie van aanzien voor terug: ambassadeur in Londen; niet de minste Nederlandse vertegenwoordiging in het buitenland.

Het is overigens niet zonder reden dat juist een vertrouweling van de koningin ambassadeur in Londen wordt. Koningin Beatrix komt graag in de Britse hoofdstad, onder meer om inkopen te doen, bij warenhuizen als Harrods. Tijdens de korte bezoeken verblijft de koningin in de royale residentie van de Nederlandse ambassadeur in de stad.

Grootmeesteres
Het hof kent naast de grootmeester ook een grootmeesteres. Op dit moment is dat mevrouw mr. M. L. A. van Loon-Labouchere. Zij heeft een vertrouwelijke band met koningin Beatrix en behoort ook tot de vooraanstaande leden van de hofhouding.

De grootmeesteres stuurt de hofdames aan die de koningin bijstaan tijdens bezoeken en onderhoudt namens de koningin de sociale contacten met ambassadeurs en andere internationale instellingen die in Nederland zijn gevestigd. Ze helpt zo de grootmeester, die vooral de formele contacten onderhoudt.

De contacten met ambassades zijn bewust ondergebracht bij de grootmeester en de grootmeesteres omdat het voor de koningin onmogelijk is alle uitnodigingen van ambassadeurs voor recepties, bijeenkomsten en gelegenheden te aanvaarden. En een selectie maken zou voor scheve gezichten zorgen.

Agenda

Prinses Laurentien verricht donderdag 16 februari in Utrecht de opening van het dick bruna huis, het museum voor het kinderkonijntje Nijntje en tekenaar Dick Bruna.