Slechts voor de vreemdeling in Jeruzalem was het vorige week nieuws dat het drankgebruik onder jongeren extreem is. De schade aan de hersenen en de verstandelijke ontwikkeling zijn bekende kost.Wat mij hiernaast bezighoudt zijn de risico’s in maatschappelijke en sociale zin op langere termijn. Welke gevolgen heeft dit overmatig drankgebruik op de generatie die over tien à vijftien jaar mede de dragers van de samenleving zijn, de opvoeders van straks?

Na de Tweede Wereldoorlog verontschuldigden sommige Duitsers zich met: „Wir haben es nicht gewusst.” Wat zeggen de huidige opvoeders van deze jongeren over twintig jaar: „We hadden het niet in de gaten?” Hoe kun je dit extreme drankgebruik verklaren?

De jaren zestig waren turbulent, boeiend en soms schokkend. Een van de producten van die tijd is het geloof in eigen autonomie en vrijheid. De ouders van een jonge drugsverslaafde hebben op zijn grafsteen in Berlijn gezet: ”Hij is gestorven aan zijn geloof in vrijheid” .

Dit geloof heeft zich in onze tijd vertaald in het beginsel van de grenzeloosheid. De hele wereld is bereikbaar. Zelfs de ruimte is bereikbaar, als je maar geld hebt. De bevrediging van behoeften is bijna onbegrensd realiseerbaar, desnoods door opbouw van schulden. Er is een sterke gerichtheid op een consumptieve levensinstelling, aangewakkerd door de commercie en media.

Brokken
De moraal en de norm worden bepaald door je eigen gevoel van welbevinden op de korte termijn. Je neemt, eet, drinkt zolang het je bevredigt. Je lurkt aan je blikje cola, als je er genoeg van hebt gooi je het weg in de berm. Echt zorgelijk wordt het als mensen op deze wijze ook omgaan met verantwoordelijkheden en relaties. Om het scherp te zeggen: de jongen, het meisje, je lurkt eraan. Als je het niet meer lekker vindt, gooi je deze weg. Dit staat ver af van de beginselen liefde en trouw, de pijlers voor betrouwbare relaties.

De wegwerpartikelen (wegwerpflessen, -camera’s) bewerken een wegwerpcultuur: de ander ruimt de brokken maar op. Het wordt gevaarlijk als dit doorwerkt in de wijze waarop mensen met elkaar omgaan. Is het te ver doorgetrokken als ik stel dat het ook in het sociale leven zichtbaar is?

Het extreme drankgebruik is een van de uitwassen van een ontspoorde samenleving. Het zijn de resultaten van geloof in autonomie en vrijheid. Verslaving is de opvulling van een leegte.

Daarom is het niet voldoende te waarschuwen tegen de lichamelijke gevolgen. Het schrikeffect blijkt altijd weer tijdelijk. Er is behoefte aan moedige opvoeders en voorgangers. Mensen die tegen de maatschappelijke trend in grenzen durven te stellen.

In de tijd van de verzorgingsstaat hebben we geleerd om afhankelijk naar de overheid te kijken. De overheid moet maatregelen nemen, de overheid is verantwoordelijk voor de collectieve moraal.

Uit de cijfers (NIGZ) blijkt dat het drankgebruik onder jongeren in vier jaar is verdubbeld. Het probleem neemt snel toe.

Actieplan
Hoe ziet deze generatie er over tien à vijftien jaar uit als ze kinderen moeten opvoeden en de verantwoordelijkheden in de samenleving dragen?

De kracht van een samenleving ligt in de stabiliteit in de gezinnen. Gezinnen waarin opvoeders principes hebben en keuzes maken. Opvoeders die de verantwoordelijkheid voor hun kinderen, dus ook voor de samenleving, serieus nemen.

De maatschappelijke en sociale tegenkrachten zijn erg sterk. Je wilt niet dat je kinderen wereldvreemd opgroeien, maar dat ze toch de fundamentele waarden voor het menselijk bestaan leren: respect, verantwoordelijkheid en trouw.

Alle acties vanuit overheid, scholen, jeugdorganisaties en kerkelijk werkers, hebben pas kans van slagen als de ouders het voortouw nemen. Ik noem enkele suggesties. Verdiep je in de feiten, er is genoeg te vinden op internet (www.alcohol.info) en in de literatuur. Kies ervoor om erover te praten op de koffievisite. Ga in gesprek met je kinderen. Leg hen uit wat je zorgen zijn.

Ga in gesprek met de ouders van de vriendengroep. Organiseer met dergelijke kleine groepen een thema-avond. Nodig daarbij gerust een preventiemedewerker werker. Regel een thema-avond in je kerk, verlaat de zaal pas als er een actieplan is afgesproken.

Er zijn heel veel mogelijkheden, maar het begint bij verontrusting en bereidheid. Samen de krachten bundelen. In Jezus Naam…

De auteur is sociaal pedagoog en stafdocent aan de opleiding SPH van de Gereformeerde Hogeschool Zwolle. In die opleiding wordt onderzoek gedaan naar maatschappelijke trends.