De onderhandelingen over de staatkundige toekomst van de regio bevinden zich in een spannende fase. Hij zou als leider van de Kosovo–Albanese delegatie de afronding hebben moeten meemaken.Zijn overlijden vormt een complicatie voor die onderhandelingen, zeggen ingewijden. De belangrijkste VN–onderhandelaar in Kosovo, Martti Ahtisaari, liet zaterdag weten dat het overleg voorlopig wordt opgeschort. Woensdag zouden onderhandelaars van Servië en Kosovaarse Albanezen elkaar ontmoeten om te praten over de toekomst van Kosovo.

Wie Rugova moet opvolgen, is nog onduidelijk. Mogelijke kandidaten zijn parlementsvoorzitter Nexhat Daci (61), oppositieleider Hashim Thaci (37), voormalig journalist en zakenman Veton Surroï (43) en premier Bajram Kosumi (45). Kosovo is juridisch gesproken een provincie van Servië–Montenegro, maar het gebied wordt sinds 1999 door de Verenigde Naties bestuurd.

In september vorig jaar werd bij de kettingroker Rugova longkanker geconstateerd. Na behandeling in een ziekenhuis in het buitenland werd hij verder behandeld in zijn residentie in Pristina. In december was hij al zo ziek dat hij een ontmoeting met de Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken, Gianfranco Fini, moest afzeggen. Hoewel hij de Kosovo–Albanese delegatie bij de onderhandelingen over de toekomst leidde, woonde hij door zijn ziekte niet alle bijeenkomsten bij.

Rugova, wiens zijden sjaal en bril met metalen montuur zijn handelsmerk waren, was voor een vreedzame oplossing van het Kosovo–conflict en onafhankelijkheid van de provincie van Servië–Montenegro. Het Europees Parlement eerde de pacifist in 1998 met de Sacharovprijs.

De leider van de VN–missie in Kosovo, Soren Jessen–Petersen, zei dat Rugova’s dood op een beslissend moment komt, met de belangrijke besprekingen van komende week in het verschiet. „De beste eer die we hem kunnen bewijzen is om de komende maanden bij elkaar te blijven".

EU–buitenlandcoördinator Javier Solana riep iedereen op tot „eenheid en verantwoording". Solana prees Rugova om zijn wijsheid en autoriteit. Meer condoleances kwamen van NAVO–baas De Hoop Scheffer, voorzitter Barroso van de Europese Commissie, de Franse en Italiaanse regering, plaatselijke leiders en de Kroatische president Mesic. De Albanese regering heeft twee dagen rouw afgekondigd. Van de twee miljoen inwoners van Kosovo is 95 procent Albanees.

De Nederlandse regering heeft zijn familie gecondoleerd en ook de Kosovaarse bevolking en de provisionele regering met de dood van deze „partijoverstijgend leider". Volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken valt met zijn overlijden een „icoon en bindend figuur" weg.