De minister van Justitie sprak tijdens de eerste residentiepauzedienst van 2006, samen met ds. A. S. Rienstra, gereformeerd predikant te Scheveningen. Deze lunchpauzediensten worden (in principe) elke derde dinsdag van de maand gehouden, op een steenworp afstand van Paleis Noordeinde. Dit jaar, op 7 mei, bestaan ze twintig jaar. Thema de komende maanden is ”Recht zetten”, naar aanleiding van het boek van de profeet Amos.Drager van een last
Het is even over halfeen als ds. Rienstra de ongeveer honderd aanwezigen -ambtenaren, fractiemedewerkers, andere belangstellenden- welkom heet. Hij leest twee gedeelten voor uit Amos 1:1 en 2, vervolgens vers 9 tot 12. ”De wacht aangezegd”, luidt de titel van zijn overdenking.

Het leek of in de tijd van Amos de gouden eeuw van Salomo was weergekeerd, zegt de predikant. „Het nomadenvolk was een cultuurvolk geworden. En godsdienstig leek ook alles in orde.”

Maar, de vroomheid was slechts schijn. „Een tijd van voorspoed is voor de kerk nooit de beste tijd geweest. Een gezegde luidt: „Als de kerken van goud zijn, zijn de christenen van hout.””

Amos ziet de donkere wolken van Gods oordelen zich samenpakken, aldus de voorzitter van de stichting Residentie Pauzediensten. „Amos, zijn naam betekent drager van een last. Wie kan de last dragen zijn eigen volk de ondergang aan te zeggen?”

Eerst roept de profeet echter het godsgericht uit over Israëls buurvolken. „Hun wordt de wacht aangezegd. Er blijft van deze volken niets meer over. Omdat zij zich aan Gods uitverkoren volk hebben vergrepen. Wie het volk van de Joden wil vernietigen, wordt door de straffende hand van God getroffen. Nóg. Israël is nog altijd Gods oogappel.”

Ook de Edomieten wordt de wacht aangezegd, merkt ds. Rienstra op. Nooit hebben deze nakomelingen van Ezau, de tweelingbroer van Jacob, zich iets van de broederband aangetrokken. En later zal de Edomiet Herodes proberen de pasgeboren Zoon van God te vermoorden. „De wijzen uit Edom, uit het Oosten, handelden heel anders. En wij worden opgeroepen om niet te doen als de Edomieten, maar als de wijzen uit Edom. Kniel dan voor Koning Jezus, zoals de wijzen uit het Oosten. Geef Hem uzelf.”

Gewaarschuwd
Samenzang ontbreekt deze middag niet. Psalm 68 vers 1 en 10 klinkt, in de nieuwe berijming. „Als brute stieren gaan, o Heer, ondieren tegen U te keer, de volk’ren en hun goden.”

Dan krijgt minister Donner het woord. „Ik denk niet dat we sociale ongerechtigheid mogen zien als de straffende hand van God”, zegt deze. „Maar we mogen ook niet denken dat we ons met behulp van wetten en verdragen wel kunnen indekken ten opzichte van sociale ongerechtigheid. Dan begrijpen we de profetie niet.”

Amos richt zich in zijn boek niet tot de koning, zegt Donner, maar tot het volk. „De gerechtigheid waar hij op doelt, is niet die van de wetten van Israël. Ook de omliggende landen worden gestraft. Het gaat erom te doen wat recht is: de armen en zwakken beschermen, onder meer. Het gaat Amos om de gerechtigheid achter het geschreven recht.”

Zijn boodschap is nu nog even relevant als in zijn tijd, stelt de CDA-minister. „We denken te gauw dat we met ons stelsel van sociale zekerheid wel kunnen volstaan. En als het niet goed gaat, kijken we naar de overheid. Maar het gaat hier om eenieder van ons, om u. Samenleven vergt veel meer gerechtigheid, betrouwbaarheid, dan we in de wet, in het recht kunnen vastleggen.”

Gerechtigheid, aldus Donner, is mensen tot hun bestemming laten komen. „Daarin schieten we vaak tekort. Want als we mensen helpen, bepalen we graag ook wat goed voor ze is. We willen weten wat het rendement is. Maar sociale gerechtigheid is als de beugels die een verlamde in staat stellen om zelf te gaan en staan waar hij wil. Niet eenvoudig. Toch is sociale gerechtigheid mensen aanvaarden zoals ze zijn, ze in hun waarde laten, tot hun recht laten komen, hen vertrouwend tegemoet treden totdat het tegendeel blijkt. Dat is dus wezenlijk iets anders dan mensen kritisch tegemoet treden totdat blijkt dat ze wel te vertrouwen zijn.”

Donner: „Dat is de boodschap van Amos in deze tijd. Laat het recht stromen als water. Dan zullen jullie leven, dan zal God de Heer met jullie zijn. U bent gewaarschuwd.”

Nadat gezang 44:1 en 2 uit het Liedboek (”Dankt, dankt nu allen God”) heeft geklonken, gaat ds. Rienstra rond tien over één voor in dankzegging en voorbede.

Balkenende
Het is inmiddels de tweede keer dat minister Donner meewerkt aan een residentiepauzedienst, zegt bestuurslid dr. P. J. Visser na afloop desgevraagd. Zelf zal hij op 21 maart in een dienst voorgaan, samen met minister De Geus van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Minister Veerman verleent eveneens graag zijn medewerking, aldus dr. Visser, predikant van de hervormde gemeente in Den Haag. Deze houdt op 16 mei een toespraak. „Ook premier Balkenende nodigen we ieder jaar uit, maar tot nog toe is het niet gelukt hem te laten komen.”

Behalve de ministers spreken ook de ChristenUnie- en SGP-Kamerleden. En burgemeester Deetman van Den Haag, niet te vergeten - elk jaar weer.

„Dat politici, ook ministers, hieraan mee willen werken, vind ik toch iets bijzonders”, zegt dr. Visser. „Ik vind dat wij dat als christenen wel eens onvoldoende waarderen. Laten we er toch dankbaar voor zijn dat dit in deze tijd nog gebeurt.”

Ds. Rienstra stemt met zijn woorden in. „Neem nu minister Donner. Hij is er echt mee bezig geweest, een paar dagen lang. Want hij belde me erover op. „Ik weet niet wat ik ermee aanmoet”, zei hij.”

„Dat dit in een stad als Den Haag kan”, zegt secretaris A. H. Fraanje, „vind ik ook bijzonder. De kerk is vaak uit het centrum van de stad verdwenen. Maar deze kerk staat midden in de stad, bijna tegenover Paleis Noordeinde. En als het mooi weer is, en de deur staat open, kan iedereen ons horen zingen. En een enkele keer gebeurt het dan dat winkelende voorbijgangers zomaar binnen komen lopen.”

„Maar waar het in deze diensten toch vooral om gaat”, aldus ds. Rienstra, „is het gebed voor de overheid, waartoe de Bijbel oproept. En dat doen we niet in het geheim, maar hier, in het openbaar.”

De diensten worden gefinancierd met behulp van de collectes. Grootste kostenpost is de huur van de kerk. „Soms sluiten we het jaar af met een klein tekort”, zegt dr. Visser. „Maar als je dat dan tijdens een dienst zegt, geven mensen altijd wel weer wat extra’s.”