Een kwalitatief goede, toegankelijke zorg in Nederland kan met veel minder geld toe dan het lelijke apparaat dat wij nu in onze vingers hebben. De toekomst is aan de combinatie van een compact hightech ziekenhuis en een voldoende omvangrijke thuiszorg, terwijl veel meer aandacht voor preventie, navigatie van de patiënt door het systeem en samenwerking van hulpverleners op allerlei niveaus voor de hand ligt. Die kant lijkt het nieuwe stelsel niet uit te gaan, maar de minister heeft het ook niet gemakkelijk. Tegenover hem staat een mede door de politiek geschapen en in zelfkritiek tekortschietend kartel van apothekers, tandartsen, specialisten, ziekenhuizen en ziektekostenverzekeraars die met elkaar wel veel kosten maken, maar daarvoor te weinig gezondheid produceren.Sterke overheid

Echter, het idee dat de markt de problemen van de minister kan oplossen is een verzinsel van mensen die het niet meer weten. Uiteraard kunnen delen van de zorg de markt op, maar niet een heel stelsel. De burger wordt een al dan niet terecht opeisende zorgconsument, terwijl de overheid op dit moment bijvoorbeeld de medische consumptie in de geneesmiddelenbranche niet in de hand heeft, evenmin als in de schaalvergrotende ziekenhuizen die worden gefinancierd op basis van Diagnose Behandeling Combinaties (DBC’s), een uit de hand gelopen hobby van medisch specialisten, waar de fraude is ingebouwd. De markt kan alleen werken onder strikte condities. Een sterke markt vergt vooral een sterke overheid, die de burger mondig maakt en betrokken houdt, samen met die burger de organisatorische versnippering aanpakt, financiële complexiteit tegengaat en hulpverleners en instellingen afrekent op de productie van gezondheid. Die sterke overheid ontberen wij simpelweg.

Het idee om de zorg op de schop te nemen was goed, maar doe het dan ook grondig en niet alleen de financiering. In de gezondheidszorg behoort de mens centraal te staan, niet de bureaucratie en niet de centen. Mijn hoop is gevestigd op de burgers van onze samenleving, vooral wanneer zorgzaamheid en zorgvuldigheid weer voldoende aandacht krijgen, precies de kernzaken waarop onze huidige marktgeoriënteerde overheid het jammer genoeg laat afweten.

De auteur is hoogleraar public health en hoofd van de afdeling sociale geneeskunde bij het UMC St Radboud Nijmegen.