Op een van de allereerste bijeenkomsten in CNV-verband, in 1910, merkte een van de deelnemers aan de conferentie op: „Werk is de beste sociale zekerheid.” We hebben dus oude papieren, maar ook wij ontwikkelden slechte gewoonten: we gaven mensen een uitkering en dan waren we van ze af.Dat bleek een slecht recept. Wij vinden dat mensen zelf in hun levensonderhoud moeten voorzien. Maar niet iedereen kan dat: mensen lopen risico’s. Zij worden ziek, werkloos of arbeidsongeschikt, ze moeten zorgtaken verrichten of hebben een opleiding waarnaar ineens weinig vraag meer is.

Heilige huisjes
Hoe om te gaan met zulke risico’s? In de vorige eeuw werden die steeds meer een zaak van de overheid. De sociale zekerheid werd ’Haags’. En nu voelt eigenlijk niemand zich meer verantwoordelijk. Iedereen ziet dat. En iedereen formuleert eigen recepten. Het lijkt mij het beste om werknemersverzekeringen terug te leggen waar ze horen: bij werknemers.

Maar wel op een zorgvuldige manier: wij willen niemand uiteindelijk op zichzelf terugwerpen. Het CNV is niet van de doe-het-zelfsamenleving. Hoe organiseer je de samenleving dan? Daarover willen we het komend jaar met leden en met anderen stevig van gedachte wisselen.

Als wij vinden dat mensen zelf in hun inkomen moeten voorzien door het verrichten van betaalde arbeid, dan moeten wij er ook voor zorgen dat mensen die kunnen verrichten. Daarbij moeten wij niet van tevoren ’heilige huisjes’ aanwijzen.

Het CNV wil best over ontslagbeleid praten als dat uiteindelijk kan leiden tot meer werkzekerheid. Ik zeg er nu maar vast bij dat ik daarvoor nog weinig goede argumenten hebt gehoord. Niet van de werkgevers, en niet van de Liberaal van het Jaar: Femke Halsema van GroenLinks.

Beschaving
Ook nieuwe banen aan de onderkant van de arbeidsmarkt zijn bespreekbaar. Als dat er uiteindelijk maar toe leidt dat er meer werkzekerheid voor mensen komt. Er moeten echte mogelijkheden zijn, ook aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Dat lijkt mij een kwestie van beschaving.

Het massaal herkeuren van WAO’ers is bespreekbaar. Als de goedgekeurden dan ook echt aan het werk komen. En niet, zoals nu, alleen maar het slachtoffer worden van de bezuinigingskippendrift van het kabinet.

Werkzekerheid betekent mensen toerusten en weerbaar maken op de arbeidsmarkt. Niet te veel praten over employability, maar er werkbare afspraken over maken. En laten we daarbij de urgentie van de werktop vasthouden, waar goede afspraken zijn gemaakt en aanzetten gegeven.

Wij mogen en moeten mensen aanspreken op hun verantwoordelijkheid, maar niet als loze kreet.

De auteur is voorzitter van CNV Vakcentrale. De tekst is een bewerking van de nieuwjaarsrede die hij maandag uitsprak.