Staatsbosbeheer zorgt voor rust en ademruimte voor mens, plant en dier. Die komen er echter alleen als de belangen van mens én natuur in balans zijn. En dat evenwicht is verstoord.Niet alleen doordat natuurbelangen te vaak het onderspit delven, maar ook doordat de relatie mens-natuur verstoord is. De vervreemding van de Nederlander van de natuur wordt groter, en dat is niet in zijn voordeel. Natuur, buiten zijn en buiten bewegen, is goed voor de gezondheid van mensen, zowel lichamelijk als geestelijk. In de natuur ligt de basis voor de toekomst.

In het maatschappelijk debat heeft de natuur geen vanzelfsprekende stem. Staatsbosbeheer zal ervoor zorgen dat de stem van de natuur vaker en helderder gehoord wordt. Daarvoor moeten we alert zijn op ontwikkelingen in de samenleving. Zodat wij snel kunnen reageren als de balans uit evenwicht dreigt te raken. Om beter zicht te krijgen op belangrijke trends en ontwikkelingen, zal het Sociaal en Cultureel Planbureau een Staatsbosbeheermonitor gaan opzetten.

Grijzer en veelkleuriger
De bevolking van Nederland verandert: de groei is eruit maar we worden grijzer en veelkleuriger. Verschillende patronen van normen en waarden staan naast elkaar; de houding van Nederlanders ten aanzien van natuur en landschap is daardoor veranderd. De ’vanzelfsprekende’ wandeling in de natuur op een mooie vrije dag is voor veel Nederlanders allang geen vanzelfsprekendheid meer.

Ook is het niet langer gebruikelijk dat op de basisschool de basis wordt gelegd voor kennis van de natuur. Het naar buiten gaan en weten en beleven wat je ziet, voelt, hoort en ruikt is verdwenen.

Daarom gaat Staatsbosbeheer zich actief op de basisschoolleerlingen richten. In 2006 starten wij een programma om in de komende jaren alle basisscholieren minimaal één keer met onze boswachters onze terreinen te laten bezoeken. Daarbij gaat het om de samenhang te versterken tussen beleving van, inspiratie door en kennis over de natuur.

Gezond
Veel onderzoek bewijst het: van buiten zijn word je beter. Maar onderzoek leert ook dat we steeds ongezonder leven en steeds dikker worden. Er zit dus een groot gat tussen wetenschap en werkelijkheid. Staatsbosbeheer wil helpen dit gat te dichten. Aan de ene kant door bij de politiek meer aandacht te vragen voor het belang van het buiten zijn als maatregel in de preventieve gezondheidszorg, maar vooral ook door de mogelijkheden om actief buiten te zijn te vergroten. Dat doen we niet alleen, we hebben daar partners voor. In 2006 zal daarom de samenwerking met zorgverzekeraars worden versterkt. Ook onze alliantie met de ANWB, de sportkoepel NOC*NSF en Zorgverzekeraars Nederland komt onder de titel ”Nederland Actief” met nieuwe voorstellen. De natuurgebieden van Staatsbosbeheer zijn immers de grootste fitnessruimte van Nederland.

Natuurnetwerk
In november 2005 werd ”De Nieuwe Kaart van Nederland” gepubliceerd. Op die kaart is te zien welke plannen er liggen voor wonen, werken en verkeer. Plannen die het aanzien van ons land aanzienlijk zullen veranderen. Om de ruggengraat van de Nederlandse natuur te versterken, wordt de Ecologische Hoofdstructuur aangelegd: een samenhangend netwerk van natuurgebieden.

Het is nog maar de vraag of die Ecologische Hoofdstructuur díé robuustheid krijgt die nodig is. Er verandert namelijk veel op het platteland: in de landbouwsector in de vorm van schaalvergroting en bedrijfsbeëindiging. Maar ook zien we de continue stroom van nieuwe plattelanders die onder andere vrijkomende boerderijen bewonen en hun stempel drukken op het landelijke gebied.

Ten slotte vraagt de klimaatverandering en de daarmee samenhangende waterbeheersingsvraagstukken om een bezinning op de bestaande plannen. Het evenwicht tussen mens en natuur dreigt verder verstoord te raken. Staatsbosbeheer wil -samen met de andere spelers in de groene ruimte van Nederland- zoeken naar oplossingen waarbij de balans tussen mens en natuur weer in evenwicht wordt gebracht. Een zoektocht waarbij nieuwe vraagstukken als klimaatverandering maar ook de veranderende Nederlandse samenleving grote, nieuwe vraagstukken zijn.

De auteur is algemeen directeur van Staatsbosbeheer.