Olmert zal zich binnen korte tijd moeten bewijzen
JERUZALEM - Ehud Olmert heeft tweeënhalve maand om zich te bewijzen. Op 28 maart houdt Israël verkiezingen en hij zal dan naar verwachting Kadima aanvoeren. Nadat premier Ariel Sharon vorige week een beroerte kreeg, nam hij als vicepremier het werk van de regeringsleider over.
Pas over enkele dagen kunnen artsen in het Hadassah Ziekenhuis in Jeruzalem iets zeggen over de revalidatiekansen van Sharon. De kans dat hij weer als premier zal kunnen functioneren, is klein. Het bestuur van Kadima, de partij die Sharon in november oprichtte, zal naar verwachting Olmert aanwijzen als nieuwe partijleider.De 60-jarige Olmert maakt ook kans na 28 maart premier te worden. Hij is een ervaren en geslepen politicus. Hij studeerde rechten en was nog maar 28 toen hij voor Likud een plaats in de Knesset veroverde. Zijn vader Mordechai was voor de oprichting van de staat Israël een strijder in het Irgunlegertje en werd later Knessetlid voor Herut, de partij die aan Likud voorafging. Ehud Olmert was minister van Gezondheid, Handel en Financiën. Op het ogenblik neemt hij maar liefst elf portefeuilles waar, waaronder die van het premierschap.
Van 1993 tot 2003 verwierf hij internationale bekendheid als burgemeester van Jeruzalem. Tijdens ontmoetingen met buitenlandse gasten sprak hij uitstekend Engels. Olmert trad hard op tegen illegale huizenbouw aan de Palestijnse kant, maar verbeterde ook de infrastructuur in de Arabische wijken. Hij heeft de reputatie nogal heen en weer geslingerd te zijn tussen linkse en rechtse opvattingen. Zeker is dat hij de afgelopen paar jaren links van Sharon stond en dat hij de premier heeft aangespoord de eenzijdige terugtrekking uit de Gazastrook vorig jaar uit te voeren.
In de komende tweeënhalve maand wachten Olmert grote uitdagingen. Hij zal moeten bewijzen dat Kadima meer is dan haar stichter alleen. Hij zal moeten tonen dat de partij interne stabiliteit heeft, gebaseerd op het gedachtegoed van Sharon. Hij moet voorkomen dat de Knessetkandidaten voor Kadima onderling ruzie gaan maken of teruggaan naar de Arbeidspartij of naar Likud. Hij zal ook duidelijk moeten maken dat Kadima een pragmatische centrumpartij is die haar weg zoekt tussen de rechtse Likud en de linkse Arbeidspartij in.
Verder staan Olmert belangrijke politieke en strategische beslissingen te wachten. Bijvoorbeeld: Wat moet Israël doen als de radicale islamitische Hamasbeweging de Palestijnse verkiezingen op 25 januari wint? Hoe moet Israël reageren op beschietingen vanuit de Gazastrook? Moet hij iets doen tegen ultranationalistische joodse kolonisten die tegen de zin van de overheid op eigen houtje nieuwe posten hebben opgezet?
Als het Olmert lukt in de komende cruciale maanden de goedkeuring te verkrijgen van het grootste deel van het publiek en hij na de verkiezingen premier wordt, wachten hem nieuwe, grote uitdagingen. De politieke stroming rechts van Kadima ziet het liefst dat Israël blijft waar het is en geen nieuwe terugtrekkingen uitvoert. De stroming links van Kadima wil met de Palestijnen onderhandelen over een vredesregeling. Maar het is onduidelijk hoe dat zou moeten. Met een Palestijnse Autoriteit die de eigen gebieden niet onder controle heeft en die blijft eisen dat Israël de Palestijnse vluchtelingen laat terugkeren of overgenomen wordt door de fundamentalistische islam, valt geen akkoord te sluiten.
Het is precies tussen deze twee stromingen in, waarin Kadima haar weg moet zoeken. Kadima geeft de voorkeur aan het voortzetten van het vredesproces, maar dan moet er aan de andere kant wel een partner zijn. Doorgaan met de bezetting is ook geen optie, omdat de meerderheid van de Israëliërs er niets voor voelt over miljoenen Palestijnen te heersen en zo het Joodse karakter van Israël in gevaar te brengen.
Het enige alternatief is verdere eenzijdige terugtrekkingen van de Westelijke Jordaanoever. Het is Sharon die er in slaagde de eenzijdige stap uit te voeren. Dat hij daarbij de tegenstand van rechts kon overwinnen, is te danken aan het feit dat het volk hem het vertrouwen wilde geven. Het publiek geloofde dat Sharon wist wat het beste was. Zo veel goodwill heeft Olmert (nog) niet. De kans dat hij tot een eenzijdige terugtrekking kan overgaan, lijkt in dit stadium dan ook klein.