Het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond (GB) kreeg de afgelopen tijd van diverse gemeenten hierover vragen en besloot tot het houden van een informatieavond. Kerkrechtdeskundige mr. D. G. van Vliet zal woensdagavond op Hydepark in Doorn in een lezing ingaan op vragen van ambtsdragers uit gemeenten ermee te maken hebben dat de moedergemeente gefuseerd is of gaat fuseren.Voor drs. P. J. Vergunst, algemeen secretaris van de Gereformeerde Bond, is de identiteit van de gemeente het belangrijkst. „Cruciaal is dat wijkgemeenten kunnen blijven staan op het gereformeerd belijden en van daaruit verantwoordelijkheid voor het geheel van de gemeente kunnen houden. Die identiteit wordt trouwens door algemene kerkenraden nergens ter discussie gesteld.

Wel is de vraag wat de aanduiding ”hervormde wijkgemeente” in de stad betekent voor de instroom van nieuwe leden en daarmee op termijn voor de grootte en de levensvatbaarheid van de wijkgemeente. Het is niet goed als gemeenteleden na een verhuizing automatisch in de protestantse gemeente worden ingeschreven, zodat een hervormde gemeente geleidelijk een mentaal karakter krijgt waarvoor je moet kiezen. Dan wordt het een gemeente die pastoraal en missionair geen verantwoordelijkheid draagt voor een bepaald grondgebied en dat is niet wenselijk.

Het beleid van de Gereformeerde Bond is vanouds geweest de participatie binnen een centrale gemeente te stimuleren om zo verantwoordelijkheid voor het geheel te dragen en je stem te laten klinken op de plaatsen waar beslissingen vallen”, aldus Vergunst. „Noch de gemeente zelf noch de hervormde wijkgemeente is ermee gediend als de laatste een plaats in de marge zou krijgen.

Aan de naam ”hervormd” hechten wij, in die zin dat het een aanduiding is van ons op grond van de gereformeerde belijdenis staan in de volkskerk. De brochure die de GB onlangs uitbracht, heeft niet voor niets de naam ”Hervormd gebleven”. Maar wanneer die naam een blokkade blijkt om een volwaardige plaats in te nemen in een centrale gemeente, gaat het eerst om de zaak en dan om de naam. De Bijbels-gereformeerde identiteit van een wijkgemeente komt op basis van het beleidsplan tot uiting in allerlei vormen van gemeentewerk, de inrichting van de eredienst enzovoorts.”

Vraag: Om hoeveel gemeenten gaat het volgens u ongeveer?

Antwoord: „Sommige wijkgemeenten zijn al vrij ver in de bezinning, zoals in Zwolle, Amsterdam en Hilversum. Er zijn plaatsen waar het overleg op goede wijze gevoerd en achter de rug is. Zo heet de hervormd-gereformeerde groepering in Hengelo sinds vorig jaar ”protestantse gemeente de Ontmoeting”, waarbij haar identiteit duidelijk omschreven is. Vanavond zijn er ook ambtsdragers uit steden waar de bezinning nog moet beginnen.”

Vraag: Kunnen gemeenten verplicht worden om mee te gaan in een fusie tot protestantse gemeente?

Antwoord: „Nee. Een gemeente heeft altijd het recht om hervormd te blijven. Er is in deze discussie overigens geen sprake van het eventueel meegaan in een fusie met een gereformeerde kerk, het gaat alleen om de aanduiding. De wijkgemeente blijft zelfstandig, ook als de moedergemeente fuseert.”

Vraag: Welke mogelijkheden zijn er voor gemeenten om toch plaatselijk hervormd te blijven heten?

Antwoord: „Het hangt van de samensprekingen ter plaatse af hoe de aanduiding zal worden. Bij die samensprekingen moeten we blijven hechten aan de naam hervormd, maar daarbij willen we de identiteit van de wijkgemeente het volle pond geven. We hebben het dan alleen over de gemeenten die voor dit soort vragen komen te staan, doordat de moedergemeente verenigt. In de meeste plaatsen is er helemaal geen sprake van deze vragen. Ook voor wijkgemeenten van bijzondere aard verandert er niets. Dat blijven hervormde wijkgemeenten.”

Vraag: Wat zijn de voor- en nadelen van het gewoon hervormde (wijk)gemeente blijven?

Antwoord: „Binnen het geheel van de hervormd-gereformeerde gemeenten is het voor de onderlinge herkenbaarheid het gemakkelijkst als alle wijkgemeenten ”hervormd” als aanduiding hebben. Maar waar dit ten koste van geografische verantwoordelijkheid gaat, moeten onze kerkelijke principes de voorrang krijgen.”

Vraag: Stel een wijkgemeente in een stad waar een gefuseerde protestantse gemeente ontstaat, besluit zich als ”protestants” aan te laten duiden. Is de eigen identiteit van de gemeente dan nog wel te waarborgen?

Antwoord: „Zeker. Elke (wijk)gemeente heeft namelijk sinds 1 mei 2004 de mogelijkheid om die identiteit vast te leggen in een plaatselijke regeling en een beleidsplan.”

Vraag: Kunnen ook deze protestantse (wijk)gemeenten in een beleidsplan zaken vastleggen, zoals het feit dat in de betreffende gemeente geen kinderen aan het avondmaal worden toegelaten, of dat niet-huwelijkse relaties in de betreffende gemeente niet gezegend kunnen worden?

Antwoord: „Alle gemeenten in de Protestantse Kerk zijn zelf verantwoordelijk voor hun plaatselijke regeling en beleidsplan waarin zij dit soort zaken regelen kunnen. Er is dus geen sprake van dat een protestantse wijkgemeente niet zelf de wacht kan betrekken bij haar op Gods Woord en de belijdenis van de Reformatie gebaseerde identiteit.”