De bijeenkomst moet een wereldwijd handelsakkoord over een vrijere wereldhandel in de grondverf zetten.De vergadering vormt een nieuw hoofdstuk in de zogeheten Doharonde. Deze overlegronde is genoemd naar de hoofdstad van Qatar en ging eind 2001 van start. De conferentie vond plaats kort na de aanslagen van 11 september. Mede onder druk van de internationale ontwikkelingen van dat moment kwam een akkoord tot stand waarmee de huidige overlegronde officieel begon.

Sindsdien is het echter weinig voortvarend gegaan. Een tussentijdse conferentie in de Mexicaanse badplaats Cancun liep uit op een regelrechte mislukking en mede om die reden ging de aandacht daarna al snel uit naar Hongkong. Maar ook de verwachtingen voor de komende conferentie zijn inmiddels flink naar beneden bijgesteld. Het voornaamste is om de onderhandelingen op de rails te houden. „We kunnen zeggen dat de conferentie gelukt is als die niet mislukt”, zegt Richard van Rijssen, directeur handelspolitiek van het ministerie van Economische Zaken.

De besprekingen over een vrijere wereldhandel moeten een einde maken aan allerlei soorten handelsbarrières. Dat is geen eenvoudige opgave, want veel handelverstorende maatregelen bestaan al tientallen jaren. Het gaat om kwesties die politiek uiterst gevoelig liggen. Dat de inhoud van de Doha-agenda de afgelopen jaren flink is uitgedund, doet daar weinig aan af.

Grofweg gaat het in de handelsbesprekingen om de volgende zaken: landbouw, diensten, industrieproducten en intellectueel eigendom. De eerste drie onderwerpen hebben tot nu toe de meeste aandacht getrokken. De belangen lopen vaak dwars door de diverse handelsblokken heen en dat maakt de handelsronde tot een complex geheel.

De afgelopen weken ging veel aandacht uit naar twee grote handelsblokken: de Europese Unie en de Verenigde Staten. Vooral op het terrein van de landbouw wordt van de twee het nodige verwacht in de vorm van vermindering van de steun aan hun boeren. Dat moet onder meer gebeuren door afbouw van exportsteun. Daarnaast gaat het om invoerheffingen, die er nu voor zorgen van arme landen hun landbouwproducten moeilijk kwijt kunnen.

Zolang de Doharonde loopt, wordt al gesproken van een ontwikkelingsronde. Dat betekent niets anders dan dat de arme landen er wijzer van zouden moeten worden. In de voorstellen die nu op tafel liggen wordt ook wel rekening gehouden met hun positie, maar tegelijkertijd wordt ook het een en ander van hen verwacht, met name op gebied van markttoegang voor industriële producten en diensten.

De Doharonde moet dan ook worden gezien tegen de achtergrond van de globalisering, die ervoor heeft gezorgd dat sommige ontwikkelingslanden lang niet meer zo arm zijn als ze ooit waren. Een land als Zuid-Korea hoort formeel tot de ontwikkelingslanden, maar heeft een bloeiende en concurrerende scheepsbouw. De groei die landen als Zuid-Korea en China doormaken, speelt in het achterhoofd van de westerse onderhandelaars wel degelijk mee.

De afspraken die in Hongkong worden gemaakt, zullen niet meer dan een akkoord op hoofdlijnen vormen. De bedoeling is dat er volgend jaar uiteindelijk wel een akkoord op tafel ligt, en anders begin 2007. Tot dat moment kan de Amerikaanse regering zelf onderhandelen zonder dat ze rekening hoeft te houden met het Congres. Mochten de handelsblokken er dan nog niet uit zijn, dan is het mogelijk gedaan met het multilaterale handelsoverleg en zullen landen elkaar nog vaker dan ze nu al doen via regionale handelsblokken in de armen sluiten.