Ds. Özbek is voorganger van een evangelische gemeente in de Turkse hoofdstad Ankara. De kerk functioneert onder de naam van een reisbureau, Apostolic Adventures. „Omdat de Turkse wet het beginnen van een kerk verbiedt, moet het op deze wijze. Dat is natuurlijk heel vreemd. Daarom hebben we de zaak in Brussel aanhangig gemaakt en we hopen dat er volgend jaar een oplossing komt.”Ds. Özbek lijkt zich weinig te storen aan de beperkingen die de Turkse overheid hem oplegt. „We mogen geen school beginnen, maar we doen het wel. Daar doen we helemaal niet geheimzinnig over. De autoriteiten weten in sommige gevallen niet wat ze met ons aan moeten en negeren ons dan maar.”

De predikant is 24 jaar geleden overgegaan tot het christelijke geloof. Twee jaar geleden ging ds. Özbek voor het eerst in een dienst voor. „Ik was toen de eerste Turkse dominee.”

Hij voegt eraan toe dat er bijna geen Turkse predikanten zijn. „Er zijn slechts vijf Turkse voorgangers. Daarentegen werken er veel buitenlanders als zendeling in Turkije. Niet minder dan 1200.”

Vertraging
Een van die zendelingen is de Amerikaan George Bristow, die vanaf 1987 actief is in Turkije. Zijn werk als docent Engels combineert hij met het uitdragen van het Evangelie. Bristow verkondigt het Woord niet op de hoek van een straat en hij gaat ook niet de deuren langs. Via persoonlijke contacten probeert Bristow mensen „tot Christus te brengen.”

De Amerikaan schat het totale aantal protestanten in Turkije op 3000. Net als ds. Özbek constateert hij dat de Turkse staat nog altijd moeilijk doet als het om christenen gaat, maar toch minder dan in het verleden. „Als we een stuk grond willen kopen om daar een kerk bouwen, krijgen we geen toestemming. Dat is bedoeld om de groei van de kerk te vertragen.”

Als een moslim zich tot het christelijk geloof bekeert, ligt dat gevoelig in de Turkse samenleving. „Kinderen wil men niet aan de vijand overleveren, is de heersende gedachte. Vergeet ook niet dat de Turken honderden jaren strijd hebben gevoerd met de christenen. Ons werk hier is daarom zwaar, maar God maakt het licht, aldus de Amerikaan.”

Dreigement
Ds. Ihsan Özbek weet tal van voorbeelden te noemen waaruit blijkt dat Turkije voor de christelijke kerken een vijandige omgeving is. „Wij hebben een radiostation waarmee we uitzendingen verzorgen. Op een gegeven moment behandelden we het boek Daniël. Dan kom je bij de eetgewoontes van de drie vrienden, dat ze onrein eten afwijzen. We moesten de uitzending staken omdat we tot onderlinge vijandschap zouden aanzetten. Daarop zij we naar de rechter gestapt. Nu wachten we maar af.”

Vorig jaar zond een Turkse omroepvereniging rond de kerstdagen „een serie uit die expliciet tegen de christenen was gericht. In de serie noemden ze ons spionnen. We zouden nauwe banden met de Europese Unie en de Verenigde Staten onderhouden. In een van de afleveringen werd gezegd dat een Turks lidmaatschap van de EU inhoudt dat er meer zendelingen naar Turkije worden gestuurd.

We hebben daarop de omroepvereniging voor de rechter gedaagd. Die stelde dat ze geen namen had genoemd en alleen maar aandacht aan christenen wilde besteden. Je ziet dus dat ze een sfeer van angst proberen te creëren. En onze regering doet daar niets tegen.”

Bedrieger
Volgens ds. Özbek stimuleert de regering zelfs de antichristelijke gevoelens onder de bevolking. „Neem de vrijdagpreken van de imam die worden voorbereid door Diyamed, de regeringsinstantie die zich met godsdienstzaken bezighoudt. Die preken zijn regelmatig gericht tegen de christenen.”

De politie gaat ook bij de mensen langs die zich bij de christelijke kerk willen aansluiten. „We hebben gehoord dat je dochter christen wil worden. Praat met haar.”

Zelf heeft ds. Özbek twee dochters die worden lastiggevallen omdat ze christelijk zijn. „Van klasgenoten horen ze: „Je vader is een bedrieger” Of: „Jullie zijn verraders, jullie moeten dit land verlaten.””

De voorganger wordt zelf vaak per mail bedreigd. „We zullen je kantoren opblazen”, kreeg hij onlangs te horen. „Ik ben daarop naar de politie gestapt. Ze wisten dat ik die mail had ontvangen, want die lezen ze, net zo goed als dat ze mijn telefoon afluisteren. Maar goed, de politie heeft toen een paar weken voor de deur gestaan. Gelukkig is er niets gebeurd.”

Interne problemen
De Duitse jezuïet Felix Körner maakte het begin dit jaar mee dat er toen hij ’s avonds thuiskwam een man voor de deur stond. „Die vertelde dat de politie hem drie dagen had opgesloten en hem met stroomstoten had gemarteld.” Körner kende de man. „Hij was kort daarvoor bekeerd van de islam tot het christendom.”

Körner bracht de man naar het ziekenhuis voor onderzoek. De behandelend arts haalde de politie erbij. De jezuïet werd van de man gescheiden. „Ik mocht niet bij het onderzoek zijn. Dit was alleen iets voor Turken, kreeg ik te horen Maar dat sloeg natuurlijk nergens op.”

Uit de kamer waar de man zat, hoorde ik schreeuwen die me door merg en been gingen. Körner schakelde de Duitse ambassade in. Enige dagen later werd de man vrijgelaten.

Körner -zijn kerk is gehuisvest in een Frans ambassadebouw in Ankara- merkt op dat het werk niet alleen van buitenaf wordt bemoeilijkt. Ook intern zijn er problemen. „In onze gemeente zitten vrij veel Armeniërs. Zij hebben er vanwege de volkerenmoord van 1915 moeite mee dat er Turken in onze kerk komen. Zelfs tot het christelijk geloof bekeerde Turken wijst men liever de deur. Dat valt ergens te begrijpen, maar het is niet goed te praten. Je probeert duidelijk te maken dat in het geloof etniciteit niet vooropstaat. Tot God bekeerde Armeniërs en Turken zijn een in Christus.”

Dit is het derde artikel in een serie van vier over de positie van christenen in Turkije. De eerste twee zijn 19 en 22 november verschenen.