„Vertaal geboden in leven en welzijn”
„Is het gebruik van pre-embryo’s voor stamcelonderzoek moord? Mogen we dat zeggen? Sinds 2002 is het in ons land in ieder geval wettelijk toegestaan. Hebben we te maken met bezield leven in de eerste twee weken na de bevruchting?” Dr. A. A. Teeuw dwong zaterdag zijn gehoor tot nadenken over indringende medisch-ethische vragen.
Teeuw, arts en theoloog, sprak zaterdag voor de eerste regionale themadag van hervormd-gereformeerde en christelijke gereformeerde mannenverenigingen uit de regio Alblasserwaard-Rotterdam over nieuwe ontwikkelingen in de geneeskunde.
Volgens Teeuw gaan de ontwikkelingen in de medische wetenschap zo razendsnel dat allerlei vragen zich niet meer eenvoudig laten beantwoorden met goed of fout. Het stamcelonderzoek, waarop hij zijn betoog toespitste, confronteert met ethische problemen die in de tijd van de Bijbelschrijvers onbekend waren. „Ook al hebben we geen pasklaar antwoord, Gods geboden zijn normatief. Ze laten zich vertalen in twee belangrijke principes: leven en welzijn.”
Stamcellen zijn cellen die zich tot alle soorten cellen kunnen ontwikkelen. Als ze bijvoorbeeld in het hart geïnjecteerd worden, kunnen ze de hartfunctie herstellen als die verminderd is door een hartinfarct. Ze zijn ook te gebruiken bij Alzheimer en Parkinson. „Echter”, legde Teeuw uit, „stamcellen zijn meestal afkomstig uit embryo’s. De biologie maakt het ons niet gemakkelijk als we de vraag willen beantwoorden of een embryo tot twee weken bezield leven is.
Maar David doorzag in Psalm 139 meer dan wat biologisch waarneembaar is, aldus Teeuw. „Hij tekent de unieke wording van de mens, die door God wordt gevormd. In dat klompje cellen in het begin hebben we niet te maken met een ontwikkeling tot een mens, maar van een mens. Dus hoewel we niet kunnen zeggen dat het embryo vanaf het begin van de versmelting bezield leven is -de Bijbel geeft daarover geen expliciet uitsluitsel-, dit leven is wel beschermwaardig. Dat leidt tot grote restricties voor het gebruik van embryo’s.”
Het principe van het welzijn kan eveneens uitsluitsel geven over de juiste concretisering van een gebod, legde Teeuw uit. „Stamcellen kunnen snel uitgroeien tot allerlei soorten van weefsel. De grens tussen snel uitgroeien en ongebreideld uitgroeien is flinterdun. Bij sommige vormen van stamceltransplantatie ontstaat bij 25 procent van de patiënten kanker.” Concluderend stelde de verpleeghuisarts dat we te maken hebben met een veelbelovende en tegelijk uiterst discutabele ontwikkeling. Hij wees er ook op dat veel onderzoek voortkomt uit het streven het menselijk leven te beheersen.
Benaderde dr. Teeuw het thema christen-zijn in deze tijd van een theologisch-praktische zijde, de christelijke gereformeerde predikant ds. J. M. J. Kieviet deed dat theologisch-pastoraal. Naar aanleiding van Johannes 21 behandelde hij het deelthema ”En brengen waar gij niet wilt”.
De Rotterdamse predikant legde uit dat deze woorden betrekking hadden op Petrus’ pelgrimstocht. „Hij was niet uitbekeerd, ook niet nadat hij in het ambt hersteld was na zijn drievoudige verloochening van de Heere Jezus. En hij werd gebracht waar hij niet wilde. Zijn weg voerde uit Jeruzalem naar Samaria, Joppe, Caesarea, Antiochië, en uiteindelijk naar Rome. De weg van Petrus ging tegen vlees en bloed in. Het was een weg naar beneden.”
Petrus had niet meer de beschikking over zijn leven, aldus ds. Kieviet. „Ten slotte ging het naar de marteldood. Brengen waar gij niet wilt. Volgens een oud verhaal ontvluchtte Petrus tijdens vervolgingen de stad Rome. Maar Christus kwam hem tegemoet. Hij ging naar Rome om Zich opnieuw te laten kruisigen, nu Petrus het liet afweten. Petrus keerde beschaamd terug.”
Christen-zijn kost wat. „Dat kost alles, dat kost je jezelf”, spitste ds. Kieviet zijn lezing persoonlijk toe. „Brengen waar gij niet wilt. Het is een voorrecht als een mens het eens wordt met de weg die de Heere met hem gaat, als hij -met de woorden van het doopformulier- zijn kruis vrolijk draagt. Dat is mogelijk in de weg van navolging. En in de opdracht ”Volg Mij” klinkt de belofte dat Jezus Zelf voorgaat en meegaat. Als ik Hem volg, dan kom ik nergens of Hij is er al geweest. Dan is mijn weg gebaand.”