Ds. Dekker sprak gisteren in Hydepark in Doorn op een studiedag over de eredienst, georganiseerd door de Gereformeerde Bond binnen de Protestantse Kerk in Nederland, in samenwerking met het Instituut voor Gemeenteopbouw en Theologie in Ede.De eredienst staat onder de hoogspanning van God met de mens, aldus ds. Dekker. „Beseffen we dat de kerkdienst de plek is waar hemel en aarde elkaar raken, de plaats waar wij komen voor Gods heilige ogen? Of zijn we dit besef aan het kwijtraken?”

De Delftse predikant signaleerde dat de Gereformeerde Bond in beweging is. Sommige kerken denken na over Bijbelvertalingen, hertaalde formulieren, liederen en de plek van jongeren in de diensten. „Is er nu een bepaald verband in dit alles te ontdekken? Als ik daarnaar zoek, kom ik uit bij het woord ”verlangen”. Gemeenteleden, jongeren en ouderen, verlangen naar een plek waar ze gezien, gekend en herkend worden; een kerkdienst waarin ze werkelijk aangeraakt worden door God.”

De gereformeerde liturgie is „principieel sober”, stelde ds. Dekker. „Het allereerste is Gods spreken en daarbij past ons horen. Het geloof is uit het gehoor en het gehoor is door het woord van God. Geloven we dat nog?” Wel vindt hij dat als de kerken het eens kunnen worden over wat wezenlijk en onopgeefbaar is voor een gereformeerde eredienst, er ruimte moet zijn voor wat niet tot het wezenlijke behoort.

De kerken moeten kritisch zijn op allerlei ontwikkelingen en veranderingen in de eredienst, meent ds. Dekker. „Wat willen we bereiken? Een dienst die aanspreekt. Maar wanneer is dat het geval? Als het goed voelt? Als we er wat mee kunnen? Hier lopen we het enorme gevaar dat ik en mijn beleving de dienst (ook de eredienst) gaat uitmaken. De eigen beleving wordt maat en norm.”

Randkerkelijken zitten volgens ds. Dekker niet altijd te wachten op laagdrempelige diensten. „Ik geloof dat onze gereformeerde eredienst deze mens raken kan, juist vanwege het accent op het Woord Gods en de verkondiging daarvan.”

Gemeenschap
Na de opening door ds. G. D. Kamphuis, voorzitter van het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond, sprak de Utrechtse hoogleraar prof. dr. F. G. Immink over de gereformeerde liturgie. Kenmerkend voor de protestantse traditie is volgens hem het samenkomen van de gemeente op zondag. „De gemeente zelf is handelende persoon en geen toeschouwer. Het is een bijeenkomst op de eerste dag van de week: de dag van de opstanding van Christus. De liturgische dimensie van de kerkdienst heeft dan ook te maken met de gemeenschap met Christus”, aldus prof. Immink.

Is de samenkomst een onderwijzing of een viering? „Hier stoten we op een spanningsveld in de gereformeerde liturgie. We hebben het over viering van het heilig avondmaal én we spreken over de onderwijzing van het Woord. Sommigen vinden dan ook dat de gereformeerde liturgie veel te onderwijzend en te weinig vierend is. De kerkdienst heeft iets weg van een catechisatieles. Waar is het feestelijke, vierende, lofprijzende, aanbiddende element?”

Jongeren
Bezoekers van de studiedag konden kiezen uit een zestal workshops: ”De waarde van de leerdienst” (ds. M. C. Batenburg), ”Liefde voor de psalmen” (drs. H. J. de Bie jr.), ”Liturgie in het gezin” (ds. M. van Campen), ”De sacramenten” (ds. C. Blenk), ”Beleid inzake de eredienst” (drs. M. Burggraaf) en ”Eredienst en jongeren” (N. Belo). Met name de laatste twee workshops trokken veel belangstelling.

Belo, manager van het Instituut voor Gemeenteopbouw en Theologie van de Christelijke Hogeschool Ede, ging tijdens zijn workshop in op het spanningsveld tussen kerkdienst en jongeren. „Soms lijkt het erop dat jongeren en eredienst niet samengaan”, zo zei hij. „Jongeren zeggen wel eens: „Ik kan er niet komen met mijn vrienden.” Ouders hebben vervolgens grote spanningen thuis omdat ze hun kinderen niet meer mee krijgen naar de diensten. Niet zelden gaan ze onderhandelen: „Als je vanavond de catechese bezoekt, hoef je zondagavond niet mee naar de kerk.””

Belo waarschuwde voor krampachtigheid. „Durf ook te relativeren. We moeten er geen ach-en-weecultuur van maken. Jongeren zijn soms trouwer dan ouderen. Niks doen of redeneringen als: „Ja, maar wij begrepen er ook niks van toen we jonger waren, wij hebben die preken ook uitgezeten en nu genieten we ervan”, vind ik gevaarlijk. Je peilt niet echt wat achter de onvrede van veel jongeren zit.”

Belo gaf de bezoekers van zijn workshop enkele „punten ter overweging” mee om de relatie tussen jongeren en de eredienst te bevorderen. In de gemeente moet betrokkenheid zijn, vindt hij. „Jongeren proeven bij ouderen of ze echt achter de diensten staan. Leef met jongeren mee en waardeer ze positief. Ze moeten kunnen zeggen: „Hier wil ik bij horen.” Jongeren zijn geen banken- of stoelenvulling.”

Herhaling
De belangstelling voor de GB-studiedag was gisteren met zo’n 160 bezoekers groot. „We hebben zelfs mensen moeten teleurstellen”, zegt P. J. Vergunst, algemeen secretaris van de Gereformeerde Bond desgevraagd. „Veel kerkelijke bijeenkomsten gaan juist niet door vanwege het geringe aantal aanmeldingen. Blijkbaar leeft het onderwerp eredienst breed binnen de Gereformeerde Bond. Het is goed mogelijk dat we deze dag, waarbij we bewust hebben gekozen voor een positieve insteek, op een later tijdstip nog eens herhalen.”