Uit de praktijk van de hulpverlening blijkt dat het moeilijk is seksualiteit in gespreksvoering aan de orde te stellen. Uit onderzoek blijkt dat heel wat hulpverleners -zoals psychologen, huisartsen en gynaecologen- het onderwerp bij voorkeur vermijden.Veel jonge mensen hebben al van alles gehoord en gezien van seks voordat zij toe zijn aan een volwassen seksuele relatie. De kerk heeft tot taak hun Bijbels onderwijs te bieden: wat leert God ons over de waarde, de betekenis en de plaats van seksualiteit? Jongeren en volwassenen mogen horen dat God aan de mens het vermogen gaf tot seksueel genieten. Seksualiteit beoefenen in de liefdesverhouding van gehuwde man en vrouw kan de huwelijksrelatie verstevigen en tot de kinderzegen leiden. Huwelijkscatechese blijkt een goede manier te zijn om aanstaande of pas gehuwden te helpen een gezonde Bijbelse seksuele verhouding te ontwikkelen.

Missen
Laten ambtsdragers ernaar streven door middel van prediking en catechese te voorkomen dat gemeenteleden een kloof ervaren tussen christelijk geloof en seksualiteitsbeleving. Prof. W. H. Velema drukte dit jaren geleden kernachtig uit: bed en gebed horen bij elkaar. Seksualiteit is een gave die genoten mag worden voor het aangezicht van de Heere. We mogen Hem voor deze gave danken, en bidden om Zijn zegen over onze seksuele omgang. Dat kan alleen als wij deze gave gebruiken op een manier die overeen stemt met Zijn wil.

Binnen de christelijke gemeente dient meer aandacht te komen voor de seksuele behoeften en de seksuele nood van die gemeenteleden die uit keuze of uit noodzaak celibatair door het leven gaan. Daarbij kunnen we denken aan jongeren, alleenstaande volwassenen, homoseksuelen, pedoseksuelen, weduwen, weduwnaars, gescheiden mensen, mensen met (een partner met) een lichamelijke of verstandelijke handicap. Al is het missen van seksualiteit bij hen vaak slechts een onderdeel van een meer omvattende nood, toch kan het goed zijn dit gemis te onderkennen in plaats van te ontkennen.

Sommigen zijn van mening dat seksuele voorlichting primair een taak is van de ouders. Veel ouders voelen zich echter hiertoe onbekwaam. Seksuele voorlichting via school in samenspraak met de ouders kan hierin voorzien. Organisaties binnen het onderwijs en het jeugdwerk kunnen een samenhangend programma ontwikkelen van relationele en seksuele vorming door ouders, leerkrachten en ambtsdragers. Reformatorische scholen voor voortgezet onderwijs doen er goed aan deskundige seksuele voorlichting vanuit Bijbels perspectief in hun lespakket op te nemen.

Mooie
Veel ouders hebben behoefte aan toerusting in het begeleiden van hun kinderen op de weg naar de seksuele volwassenheid. De laatste paar jaren hebben diverse kerkelijke jeugdwerkorganisaties bijeenkomsten over seksuele opvoeding georganiseerd.

Jongeren moeten leren respectvol te staan tegenover het lichamelijke, het seksuele en de andere sekse. Kinderen en jongeren dienen weerbaar gemaakt te worden tegen seksuele intimidatie en seksueel misbruik door hun te leren een halt toe te roepen aan ongewenste seksuele toenadering. Zij moeten worden doordrongen van de noodzaak hulp van volwassenen in te roepen bij seksueel grensoverschrijdend gedrag.

Opvoeders hebben de taak kinderen en jongeren te leren grenzen in acht te nemen, impulsen te beheersen en directe behoeftebevrediging uit te stellen. Dit draagt bij aan gewetensvorming op het gebied van het zevende gebod. Onder Gods zegenende hand kan dit ertoe leiden dat minder volwassenen schuldbelijdenis moeten afleggen wegens overtreding van dit gebod.

Spreken over seksualiteit dient een positief uitgangspunt te hebben: wat is het mooie van seksualiteit, en hoe wordt dat beleefd? Dit kan ertoe bijdragen dat kinderen en jongeren een positief beeld ontwikkelen van seksualiteit en de andere sekse. Negatieve beeldvorming in de jeugd (seksualiteit is vies en zondig) leidt vaak tot seksuele problemen op volwassen leeftijd. De beeldvorming moet positief maar tegelijk ook realistisch zijn. Voorkomen moet worden dat een te rooskleurig beeld van seksualiteit wordt geschetst.

Misbruik
Spreken over seksualiteit kan het beste zo open en natuurlijk mogelijk gebeuren, als iets dat hoort bij het mens-zijn. Verhullend taalgebruik roept meer vragen op dan ze beantwoordt. Openheid is ook gewenst ten aanzien van uitingen van seksualiteit die vanuit Bijbels standpunt ongewenst en ongepast zijn, zoals pornografie, seks op internet, seks in reclame-uitingen. De bekoring die uitgaat van hetgeen door opvoeders wordt genegeerd wordt daarmee doorbroken.

Wanneer u als ouder, ambtsdrager of leerkracht het gesprek over seksualiteit op gang wilt brengen, is een actieve houding vereist. Jongeren komen vaak niet als eerste met hun vragen naar voren. Spreken over seksualiteit kan hopelijk bijdragen aan het voorkomen van schadelijke uitwassen van seksualiteit zoals seksueel misbruik, verkrachting, tienerseks, tienerzwangerschap, in handen vallen van loverboys, cyberseks, pornoverslaving, voorechtelijk geslachtsverkeer, buitenechtelijk geslachtsverkeer en uitingen van pedoseksualiteit.

De auteur is psychotherapeut-seksuoloog NVVS en is werkzaam als projectleider bij Eleos en in een eigen praktijk. Dit artikel is een bewerking van zijn lezing op een symposium over pastoraat en hulpverlening bij seksuele problemen, vandaag bij Eleos.