De onderzoeksgegevens zouden straks genetische ingrepen mogelijk moeten maken om de kwaliteit van de Braziliaanse koffie te verbeteren en de struiken bestand te maken tegen ziekten en vooral tegen de verwachte klimaatveranderingen.

Koffie was een van de eerste gewassen die door Braziliaanse wetenschappers onder de loep werden genomen met de bedoeling de genetische kenmerken ervan te wijzigen, maar die onderzoeken liepen dood omdat ze niet snel genoeg resultaat opleverden. Met het ”Proyecto Genoma Café” hoopt Brazilië de wetenschappelijke belangstelling voor koffie bij jonge onderzoekers weer aan te wakkeren. Bovendien wil Brazilië niet op achterstand komen ten opzichte van Frankrijk, dat een soortgelijk project heeft lopen.

Twee onderzoeksgroepen -een consortium dat wordt gecoördineerd door Embrapa Café, een afdeling van het bekende Braziliaanse Landbouwkundig Instituut, en een netwerk van twintig landbouwkundige laboratoria onder leiding van Fapesp, een landbouwkundige stichting uit Sao Paulo- gaan elk de plaats in de genetische sequentie en de eigenschappen van 100.000 genen van de koffiestruik beschrijven.

Zoals de meeste andere planten telt de koffiestruik tientallen miljoenen genen, maar de onderzoekers gaan zich enkel toeleggen op de erfelijke kenmerken die verband houden met de weerstand tegen ziekten, droogte en extreme temperaturen.

Experts denken dat de koffieoogst in de toekomst fel zal worden beïnvloed door het broeikaseffect. Volgens de VN kan de gemiddelde temperatuur op aarde de komende honderd jaar met 1,4 à 5,8 graden Celsius oplopen. Een stijging met 3 graden tot 2050 zou een ramp zijn voor de koffieteelt, zegt Hilton Silveira Pinto, landbouwkundig expert van de Universiteit van Campinas en auteur van een studie over het onderwerp.

De deelstaat Sao Paulo raakt bij een gemiddelde temperatuurstijging van één graad al een kwart van zijn koffieareaal kwijt, en bij drie graden meer dan 60 procent. De koffiestruiken van de Arabica-variëteit -de meest aromatische soort, die 70 procent uitmaakt van de Braziliaanse oogst- hebben een gemiddelde temperatuur nodig van 18 tot 22 graden, en de bloesems lopen al schade op als de temperatuur enkele dagen uitkomt boven de 34 graden. Als het broeikaseffect echt begint te spelen, zouden de Braziliaanse telers gedwongen kunnen worden uit te wijken naar de koelere deelstaten in het zuiden van het land - tenzij er dan koffiestruiken zijn die de hogere temperaturen aankunnen.

Volgens Luiz Eduardo Aranha Camargo van de Universiteit van Sao Paulo zal Fapesp binnen een maand of vier klaar zijn met zijn deel van het onderzoek. Maar daarmee is het werk nog niet af - de gegevens moeten worden gecombineerd met de resultaten van het andere team en in een databank worden ondergebracht.

De bedoeling is uiteindelijk de onderzoeksresultaten ter beschikking te stellen aan alle onderzoekers die in koffie zijn geïnteresseerd. Hopelijk komen die dan op het spoor van praktische toepassingen. Misschien kunnen er koffiesoorten ontwikkeld worden die twee keer per jaar bloeien, zodat de kans op misoogsten als gevolg van slecht weer kleiner wordt.