Gloeilamp verliest strijd van xenon-verlichting en led
Een houder met carbid. Druppelend water. Gasvorming. Een vonk. Ziedaar de lichtinstallatie van de eerste auto’s. In een eeuw is er veel veranderd. Het merendeel van de moderne bolides beschikt over xenon-lampen. Het is echter de vraag of die nog lang het licht zien, want leds staan te trappelen om het stokje over te nemen. Hella presenteert een led-koplamp met dynamische bochtenverlichting. Niet alleen de carbidlamp, ook de tweedeling grootlicht-dimlicht blijkt passé.
Terwijl de ontwikkelingen in koplampland de laatste decennia razendsnel gaan, was dat begin vorige eeuw wel anders. De carbidverlichting maakte rond 1910 plaats voor de gloeilamp, die het een halve eeuw in vrijwel ongewijzigde vorm volhield. Een elektrische stroom laat een spiraal van wolfraam gloeien, zodat die behalve 92 procent warmte ook een luttele 8 procent licht verspreidt. Nadeel van de gloeilamp is dat de wolfraamdeeltjes verdampen en op het glas neerslaan, zodat de lichtsterkte sterk afneemt en de levensduur van de draad niet erg lang is.In de jaren ’60 onderging de gloeilamp een belangrijke verandering: aan de ruimte rondom de wolfraamdraad werd een geringe hoeveelheid halogeenatomen toegevoegd. Ze verhogen de temperatuur van de gloeidraad tot 3400 graden Celsius, wat resulteert in een hogere lichtopbrengst. Bovendien verbindt het verdampte wolfraam zich met het gas tot het lichtdoorlatende wolfraamhalogenide dat op zijn beurt weer neerslaat op de hete spiraal. Dit beperkt de aanslagvorming op het glas en verlengt de levensduur van de halogeenlamp.
In de jaren die volgden kwamen er diverse verbeterde varianten van de halogeenlamp op de markt. Andere gassen, dunnere spiralen en nieuwe kleuren deden hun intrede. De H1 werd opgevolgd door H2, H3, H4 enzovoorts.
Verblinding
Het is echter de vraag of de H25 het licht zal zien, stelt lampenfabrikant Hella in zijn laatste nieuwsbrief. De vertrouwde (halogeen)gloeilamp heeft sinds een jaar of tien keiharde concurrentie gekregen. Die begon in 1992 toen BMW zijn 8-serie met xenon-verlichting uitrustte. Dat systeem werkte niet langer met een gloeiende spiraal, maar met een gas dat door een spanning tussen twee elektroden tot ontbranding komt.
De xenon-lamp heeft enkele grote voordelen ten opzichte van de (halogeen)gloeilamp: hij brengt veel meer licht voort (4200 lumen versus 1450 lumen) bij een lager wattage (35 watt versus 55 watt), heeft een langere levensduur (2500 uur versus 500 uur) en is schokbestendig. Om verblinding van tegenliggers te voorkomen, moet een auto met deze verlichting vanaf 2006 overigens wel zijn voorzien van een automatische hoogteregeling en van koplampreiniging.
Met de introductie van de xenon-lamp dachten velen dat het einde van de lichtontwikkeling was bereikt, vertelt Eric Weidema, productmanager van lampenfabrikant Hella. Niets bleek echter minder waar. „We zijn nu bezig met de ontwikkeling van een koplamp met light emittings diodes (led’s) als lichtbron. Ze nemen heel weinig plaats in, verbruiken haast geen stroom, gaan ontzettend lang mee en hebben geen onderhoud nodig.”
Niet alleen de lichtbron, ook de lichtsoort is in de loop der tijd veranderd: dimlicht en grootlicht hebben familie-uitbreiding gekregen. Zo heeft Hella het DynaView Evo2-systeem ontwikkeld. Weidema: „Het gaat om intelligente bochtenverlichting. Met het dimlicht ingeschakeld wordt de bochtenverlichting geactiveerd wanneer de richtingaanwijzer wordt uitgezet, of automatisch wanneer een bocht wordt ingestuurd met een snelheid van maximaal 40 km/u. Na de bocht past een dimmer het lichtniveau weer aan.”
Varilis
Twee andere lichtsystemen van de toekomst, waarvan Weidema veel verwacht, zijn Advanced Infrared Lighting System (Adilis) en Variabel Intelligent Lichtsysteem (Varilis). Het eerste bestaat uit een camera die het infrarode licht uit de koplampen -dat door objecten ver vóór de auto wordt gereflecteerd- opneemt en vervolgens de verkeerssituatie op een display bij het stuurwiel projecteert.
Het tweede systeem tovert, afhankelijk van de situatie, verschillende lichtstijlen uit één koplamp. In de stad zorgt een brede bundel ervoor dat voetgangers en fietsers tijdig worden gezien. Op landwegen worden bochten extra verlicht. Op de snelweg voorkomt het verblinding van voorliggers. En ook voor regen, mist of sneeuw biedt het systeem een passend antwoord. Weidema: „De volgende stap is een lamp die aanvoelt in welke stemming de bestuurder verkeert.”
Kader
kop (u11,2,28(„Houd glas voor
koplamp goed schoon”
plattekst rafelen (u20,1,0(Slechts 20 procent van het totale aantal kilometers wordt in het donker afgelegd. Toch heeft 60 procent van de ongevallen dan plaats. Die cijfers illustreren het grote belang van goede verlichting. Uit het Internationale Verlichtingsonderzoek 2004 blijkt echter dat er bij 37 procent van de auto’s iets aan de lampen mankeert.
In een verlichtingscampagne die Hella momenteel voert, dringt het bedrijf er bij garages en consumenten op aan autolampen goed te controleren. De werking, de afstelling en ook de reflector in de lamp. „Als die gecorrodeerd is, betekent dat een enorme vermindering van de lichtsterkte”, aldus Weidema.
Verder is het volgens de productmanager van groot belang de koplampglazen goed schoon te houden. „Viezigheid kan heel wat licht tegenhouden.”
Een laatste tip: „Probeer eens een betere variant van de lamp die je normaal koopt. Van een traditionele lamp als de H4 is bijvoorbeeld ook een Nightguide- en een Vision Plus-uitvoering op de markt. Die geven echt veel meer zicht. Het enige is dat ze minder lang meegaan en een stukje duurder zijn. Maar ja, veiligheid mag wat kosten, toch?”
