Binnenland

In memoriam André van der Louw (1933-2005)

DEN HAAG - Rassociaaldemocraat André van der Louw probeerde twee keer de koers van zijn partij, de PvdA, te veranderen. De eerste keer, met Nieuw Links, was hij succesvol. Partijprominent Drees verliet toen teleurgesteld de partij. De tweede keer, met De Rode Hoed, bereikte hij niets. Toch bleef hij de PvdA trouw, al moest hij erkennen: „Ik beleef er weinig persoonlijk plezier aan.”

Kees de Groot
21 October 2005 12:06Gewijzigd op 14 November 2020 03:05
VAN DER LOUW
VAN DER LOUW

Veel genoegen beleefde de donderdag overleden Van der Louw wel aan het burgemeesterschap van Rotterdam. De sociaaldemocraat kon onmiddellijk na zijn aantreden in 1974 rekenen op steun van de arbeiders. De havenbaronnen waren minder enthousiast. „Van der Louw joeg hen in het begin regelmatig in de gordijnen”, herinnert voormalig PvdA-raadslid E. Bakema zich. „Ze vonden dat maar niks, zo’n rode burgemeester.”De burgervader, met zijn karakteristieke snor en onafscheidelijke pijp, slaagde er in een brug te slaan tussen beide groepen. Hij won het vertrouwen van de havenbazen door bij een grote havenstaking in 1979 niet te schromen de ME in te zetten tegen de havenarbeiders. Die reageerden verbijsterd: „Hé André, wat maak je me nou”, riepen ze toen ze de waterkanonnen en ME-busjes in de gaten kregen. Dat hadden ze van hun burgemeester nooit verwacht.

Van der Louw verliet Rotterdam in 1981 om op aandringen van de PvdA-top minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk te worden in het tweede kabinet-Van Agt. Als minister kwam hij met het voor die tijd revolutionaire voorstel om werkloze jongeren een soort arbeidsplicht op te leggen. Die waren daarover zo boos dat enkele jongeren uit protest zijn tuin kwamen omspitten.

De loyaliteit die hij zijn partij betoonde door minister te worden „heeft hem de das omgedaan”, aldus Bakema. „Met de val van het kabinet-Van Agt/Den Uyl na negen maanden ging het met Van der Louw neerwaarts. Zijn keuze voor Den Haag is een verkeerde afweging geweest.”

Na het korte ministerschap was Van der Louw nog even Tweede Kamerlid. Vervolgens werd hij voorzitter van het Openbaar Lichaam Rijnmond. Van 1986 tot 1993 vervulde hij geen openbare functies. Na die tijd was hij vier jaar voorzitter van de NOS.

In de jaren zestig en zeventig wees niets erop dat Van der Louws carrière als een nachtkaars zou uitgaan. Hij was toen een van de boegbeelden van Nieuw Links. Deze radicale oppositiebeweging wilde een ommekeer bewerken in de PvdA. Geen samenwerking meer met de christelijke partijen, maar juist met linkse groeperingen. Verder moest de partij volgens het manifest ”Tien over Rood” de DDR en de Vietcong (Zuid-Vietnamese communistische rebellen) erkennen en vrije verkiezing van een staatshoofd propageren.

Nieuw Links haalde in 1969 een meerderheid in het partijbestuur. Reden voor Van der Louw voor een uitbundige vreugdedans op het podium, die de geschiedenis inging als zijn „berendans.” Oud-premier Drees kon de nieuwe ingezette koers niet billijken en stapte uit de partij. In 1969 koos het partijcongres Van der Louw tot vicepartijvoorzitter. Twee jaar later werd hij voorzitter van de PvdA. Na 1981 gold hij als een van de opvolgers van fractievoorzitter Den Uyl.

Van der Louw, die opgroeide als zoon van een socialistische melkboer, was volgens velen de gemoedelijkheid en vriendelijkheid zelve. Toch kwam hij begin jaren negentig weer in opstand tegen de koers van zijn partij. Als lid van de groep De Rode Hoed uitte hij kritiek op partijleider Kok, omdat die niet in staat zou zijn de PvdA uit het slop te halen en omdat die akkoord was gegaan met verlaging van de WAO-uitkering. Even dreigde Van der Louw met het oprichten van een nieuwe politieke partij. Zover is het nooit gekomen. Van der Louw bleef lid, als was het met pijn in zijn hart. In 1997 zei hij in een interview: „Ik zal als sociaaldemocraat sterven. Maar ik beleef er weinig persoonlijk plezier aan.”

RD.nl in uw mailbox?

Ontvang onze wekelijkse nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

Hebt u een taalfout gezien? Mail naar redactie@rd.nl

Home

Krant

Media

Puzzels

Meer