Iedereen moet aan het einde van dit jaar bewust nadenken over de keuze voor een verzekeraar. Dat roept vragen op. Hoe kom ik erachter wat er in mijn polis zit? Wat betaal ik precies? Is een andere verzekeraar beter? En hoe kan ik dan overstappen naar die andere verzekeraar? Minister Hoogervorst doet veel te weinig om mensen houvast te bieden en met al deze vragen te helpen. De PvdA pleit onder meer voor een eenvoudige overstapservice.Funshopping
Keuzevrijheid heeft een prijs. Kiezen kost tijd, overstappen levert administratieve rompslomp op, en wat je kunt verwachten van een nieuwe aanbieder is onzeker. Maar de bereidheid om te kiezen is van groot belang voor het nieuwe stelsel. Want het idee van dat stelsel komt hierop neer: zorgverzekeraars onderhandelen namens hun verzekerden met ziekenhuizen en dwingen zorg van de beste kwaliteit af, voor een goede prijs. De verzekeraar die dit goed doet, krijgt nieuwe klanten. Bij een slechte verzekeraar stapt iedereen op. Kortom, de zorgverzekeraar is de zaakwaarnemer van de patiënt, daartoe gedwongen door kritisch shoppende verzekerden.

Op deze veronderstelling -in onze ogen de meest cruciale in de stelselwijziging en daarmee in twintig jaar zorgbeleid- valt veel af te dingen. Kritisch shoppen vereist én de bereidheid om te kiezen én genoeg inzicht om de juiste keuze te maken. Dat laatste is ingewikkeld, want het gaat niet alleen om prijs en service. Verzekerden moeten inschatten wat een verzekeraar te bieden heeft als ze ziek worden. Naar welk ziekenhuis en welke specialist kun je dan nog toe? Moet je iets bijbetalen voor het beste medicijn?

Daarenboven is shoppen voor je verzekeraar niet echt ’funshopping’. Veel mensen willen dus kiezen om niet te hoeven kiezen. Een andere groep mensen dúrft niet te switchen en ziet keuzevrijheid als keuzedwang. Uit onderzoek blijkt dat mensen bij onzekerheid liever blijven zitten waar ze zitten. Bij hun huidige verzekeraar weten ze tenminste wat ze kunnen verwachten. Tot slot is er een groep die besluit de tijdsinvestering wel te maken. Zij zullen ontdekken dat het overstappen zelf ook nog praktische nadelen heeft: een nieuwe administratie, oude verzekeraar opzeggen, uitzoeken welke verzekeraar gaat betalen voor welke rekening.

Nu de nieuwe zorgwet vrijwel een feit is, zou je verwachten dat de minister alles doet om de consument over de keuzedrempel te helpen en hem houvast te bieden. Het CPB heeft onlangs nog een studie uitgebracht die aantoont dat mensen veel minder snel van aanbieder wisselen dan beleidsmakers hopen. De onderzoekers geven aan dat de consument meer bij het switchen geholpen moet worden.

Rompslomp
In Scandinavië hebben ze dat beter begrepen. Toen daar de energiemarkt werd geliberaliseerd, ontvingen consumenten van de toezichthouder een overzicht waarin stond hoeveel ze konden besparen door een andere leverancier te kiezen. De overheid bood deze service met een antwoordkaart erbij: kruisje zetten, handtekening eronder, en de overstap werd voor je geregeld. Aan dat soort marktbevorderende mechanismen ontbreekt het in ons nieuwe zorgstelsel.

De PvdA pleit nu op korte termijn voor een eenvoudige overstapservice. Aanmelden bij een nieuwe verzekeraar zou dan betekenen dat die verzekeraar alle administratieve rompslomp afhandelt, van afmelden bij de huidige verzekeraar tot en met het vergoeden van alle openstaande rekeningen. Dat maakt de drempel in elk geval iets lager.

Maar de coalitiepartijen, VVD, CDA en D66, hebben het voorstel afgewezen. Dat stelt teleur. Het getuigt van weinig inzicht in de vereisten voor goede marktwerking. De woordvoerders zouden, liefst in gezelschap van minister Hoogervorst, eens langs kunnen gaan bij de Belastingdienst. Daar hebben ze nog steeds de slogan: „Leuker kunnen we het niet maken, wel makkelijker.”

De auteurs zijn medewerker en lid van de fractie van de PvdA in de Tweede Kamer.