De beslissing om mijn stethoscoop aan de wilgen te hangen en voortaan als jurist door het leven te gaan is (de beslissingen op privé-terrein niet meegerekend) de meest ingrijpende in mijn leven geweest.Van de ene dag op de andere was ik van iemand die als een soort (hele of halve) heilige wordt beschouwd, veranderd in iemand die in de ogen van velen recht praat wat krom is. Want dat is hoe juristen over het algemeen gezien worden. Daar kwam nog bij dat ik ongeveer de ergste soort jurist werd, namelijk strafjurist. Strafjuristen zijn van die mensen die het opnemen voor moordenaars en verkrachters en dan gaan praten over de rechten van de verdachte.

Zero tolerance
Als de maatschappelijke verontwaardiging over een ernstig misdrijf op het hoogtepunt is en het volk roept om herinvoering van de doodstraf, zegt de strafjurist dat de verdachte zwijgrecht heeft, dat ook (vermeende) terroristen niet zonder proces mogen worden opgesloten of mogen worden gemarteld en dat het opsluiten in de gevangenis van mensen wie TBS is opgelegd, eigenlijk niet kan. Met dat soort uitlatingen maakt een strafjurist zich niet geliefd.

Recht praten wat krom is, dat is dus mijn vak. Ik zal proberen toe te lichten waarom juristen in het algemeen en deze jurist in het bijzonder dat doen. Ik zal dat doen aan de hand van een van de stellingen van mijn proefschrift, die luidt: ”Het belang van het medisch beroepsgeheim prevaleert boven het belang van opsporing van strafbare feiten”.

Niemand zal er moeite mee hebben als ik het medisch beroepsgeheim betitel als een groot maatschappelijk belang. Maatschappelijke belangen krijgen hun waarde doordat zij afgewogen worden tegen andere maatschappelijke belangen. Bij de weging van het belang van opsporing tegen het belang van het medisch beroepsgeheim ben ik van mening dat de zwijgplicht van de arts zwaarder weegt dan het belang van opsporen van criminelen.

Geen gemakkelijke stelling in een maatschappij die wordt geregeerd door ”zero tolerance”, beveiligingscamera’s, steeds zwaardere straffen en angst voor terrorisme.

Erge boeven
De zwijgplicht van de arts dient ervoor om de zorg voor eenieder toegankelijk te houden, onafhankelijk van rang, status en verleden. Het raadplegen van een arts moet kunnen gebeuren zonder dat de patiënt bang hoeft te zijn dat de arts de aan hem toevertrouwde gegevens vrij zal geven aan derden. Zou de arts dat wel doen, dan zou dat betekenen dat op het raadplegen van een arts een sanctie staat van aangifte bij de politie. Dat zou het einde betekenen van de toegankelijkheid van de zorg voor criminelen.

Je zou je de vraag kunnen stellen of het nou wel zo belangrijk is dat ook criminelen toegang hebben tot de zorg. Of, anders gesteld, je zou je af kunnen vragen of een crimineel zijn recht op zorg niet verspeelt door het plegen van een (ernstig) strafbaar feit.

Stel dat wij dat zouden vinden, wat zou daarvan de consequentie zijn? Betekent dat dan dat door het plegen van een delict de mogelijkheid van het verkrijgen van zorg ontnomen wordt? Betekent dat dan ook dat medische zorg aan gevangenen niet meer gegeven moet worden?

Van deze mensen heeft immers een rechter vastgesteld dat zij schuldig zijn aan een strafbaar feit. Van verdachten die gewond worden opgenomen in een ziekenhuis is de schuld nog niet met zekerheid vastgesteld.

En als we dan vinden dat een ’boef’ geen zorg hoort te krijgen, voor welke boeven geldt dat dan? Voor alle boeven, voor ons allemaal dus? Of het moet zo zijn dat de lezers van deze krant nog nooit door een rood stoplicht zijn gereden, te hard hebben gereden of met een borrel op achter het stuur hebben gezeten. Of geldt dat alleen voor een bepaald soort boeven, erge boeven, die dingen doen die wij gewone mensen, niet doen?

Luisterend oor
Een arts is een vertrouwenspersoon. Vertrouwenspersonen zijn belangrijk in onze maatschappij. Deze mensen vellen geen oordeel over goed of fout gedrag. Zij verlenen hulp en hebben een luisterend oor. En dat is wat zij ook moeten doen. Zij hebben daarbij de moeilijke taak om goed te blijven doen als die ander dat niet doet. Goed en vriendelijk zijn voor mensen die dat zelf ook zijn is geen kunst, maar menselijk blijven als die ander de fout in gaat, dat bepaalt de mate van werkelijke beschaving van de maatschappij.

En met deze woorden hoop ik u ervan te overtuigen dat juristen niet recht praten wat krom is, maar slechts proberen om datgene wat krom is niet nog krommer te maken.

De auteur is arts en jurist. Zij promoveerde onlangs op het proefschrift ”Boeven in het ziekenhuis”.