Steeds meer kinderen en jongeren dreigen de aansluiting met de samenleving te verliezen. De overheid moet, na jarenlange bezuinigingen, fors gaan investeren in preventieve voorzieningen om het tij te keren. Ondertussen zit het jeugdbeleid in Nederland muurvast. Een uitvoerder van het jeugdbeleid moet een soort Houdini zijn om zich te ontworstelen aan de verkokerde regelgeving.Het Sociaal en Cultureel Planbureau wijst in zijn publicatie ”De sociale staat van Nederland 2005” op een aantal zorgwekkende ontwikkelingen voor de jeugd. Sinds 2002 is de leefsituatie van paren met kinderen en van de groep 18- tot 24 jarigen verslechterd. In het voortgezet onderwijs is tussen 1998 en 2003 het aantal jonge uitvallers (brugperiode) verdubbeld tot 12.000 leerlingen. Het aantal zorgleerlingen (kinderen met leer- en opvoedingsproblemen) is gestegen van 77.000 in het schooljaar 1990-1991 tot 116.000 in 2003-2004.

In 2004 is het jeugdwerkloosheidspercentage met 13 procent het dubbele van het algemene werkloosheidspercentage (6 procent). De jeugdwerkloosheid is daarmee terug op het niveau van 1994. De publicatie roept een beeld op van steeds meer jongeren die de aansluiting met de samenleving (dreigen te) verliezen.

De Maatschappelijk Ondernemers Groep branche Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening vindt daarom dat er moet worden geïnvesteerd in jeugd- en jongerenwerk, peuterspeelzalen, leerlingbegeleiding, sport, cultuur en leefbare buurten. De jeugd moet in staat zijn talenten te ontwikkelen en te participeren in de samenleving.

Lonsdale-jongeren
Het wetenschappelijk instituut voor het CDA wijst in zijn recente publicatie ”De gordiaanse jeugdknoop” op het belang om de knoop van het complexe jeugdbeleid door te hakken. De uitdagingen en problemen van de jeugd hebben te maken met verscheidene levensdomeinen: opvoeding, educatie, vrije tijd en werk. Dit is het werkterrein van veel organisaties, waaronder Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening, Kinderopvang en Jeugdzorg.

Het wetenschappelijk instituut heeft echter te weinig oog voor de mogelijkheden van het lokale jeugd- en jongerenwerk. Preventie zou een veel belangrijker rol moeten gaan spelen. (Vroeg) signaleren en ingrijpen bij (dreigende) problemen van gezinnen en kinderen is voor alle professionals een kerntaak. Preventie is meer dan alleen signaleren, preventie is gericht op alle jeugdigen. Dat betekent optimale ontwikkelingskansen bieden en ondersteunen om een goed burger te worden.

Door jarenlange gemeentelijke bezuinigingen staan de vrijetijdsvoorzieningen van kinderen en jongeren onder druk. Het kabinetsbeleid, met zijn repressieve aanpak van veiligheid, is door veel gemeenten klakkeloos overgenomen. Het gevolg is een kaalslag op preventieve welzijnsvoorzieningen voor kinderen, tieners en jongeren in de buurt: ontmoetingscentra, peuterspeelzalen, speeltuinwerk, culturele accommodaties en steunpunten voor hulpverlening en informatie. De kracht van deze voorzieningen is dat zij ’gezonde’ kinderen en jongeren een uitdagende vrijetijdsbesteding bieden. Een veilig, vertrouwd netwerk, aanvullend op thuis en school. Dit draagt bij aan het ontwikkelen van maatschappelijke verantwoordelijkheid.

Lokale bestuurders zetten pas in op het welzijn voor kinderen en jongeren als problemen uit de hand lopen. Recente ontwikkelingen waarbij polarisatie tussen autochtone en allochtone jongeren dreigt of optreedt, maken dit duidelijk. Zo zet de gemeente Venray na de conflicten tussen Londsdale-jongeren en allochtone jongeren extra jongerenwerkers in om problemen te bestrijden.

Vervelend jong
Uiteraard kunnen deze jongerenwerkers, als onderdeel van een bredere gemeentelijke aanpak, een brug slaan tussen deze groepen. Maar aan structurele investeringen in het jeugd- en jongerenwerk, bijvoorbeeld een goed geoutilleerd centrum of ontmoetingsruimte, heeft het ontbroken in Venray. En deze gemeente is geen uitzondering. Het IVA-onderzoek ”Vervelend jong” in een aantal Noord-Brabantse gemeenten stelt vast dat gemeenten veel te weinig preventief en doelgericht in jongeren investeren.

Jongeren uit het criminele circuit houden (of halen). Jongeren uit radicale groepen houden (of halen). Jongeren uit achterstandssituaties houden (of halen). Jongeren helpen hun talenten te ontwikkelen. Daar draait het om.

De auteur is directeur van de Maatschappelijk Ondernemers Groep, brancheorganisatie van de jeugdzorg, in Utrecht.