In het spel om de macht dat gaande is, eist de zittende bondskanselier Gerhard Schröder de hoofdrol voor zich op. Toen zondagavond bleek dat zijn SPD minder had verloren dan verwacht en de christen-democraten een slechter resultaat hadden behaald dan waar op was gerekend, stak hij de armen triomfantelijk in de hoogte. Hij zou opnieuw bondskanselier worden.De christen-democraten onder leiding van Angela Merkel lachten schamper. CDU/CSU had de SPD verslagen, zij het met miniem verschil. Zelfs binnen Schröders eigen SPD keek men verbaasd op. De SPD was toch niet meer de grootste partij? Wie dat hardop durfde te zeggen, moest zijn „mond houden.”

Schröder reageerde direct en zei dat CDU/CSU eigenlijk twee partijen waren. Bij splitsing van de unie in twee partijen is de SPD het grootst. De christen-democraten haalden gelaten de schouders op. Waar had Schröder het over? Hij moet afstand doen van de macht en daar is hij gefrustreerd over, aldus CDU/CSU.

De christen-democraten hebben zonder meer het gelijk aan hun zijde als ze stellen dat Schröder moeilijk afscheid kan nemen van het bondskanselierschap. Macht werkt op de een of andere manier verslavend. Hebben mensen eenmaal aan de macht geroken, dan kunnen ze blijkbaar niet meer zonder.

In het verleden was dat in Duitsland zichtbaar bij Helmut Kohl. Hij reeg termijn aan termijn. Op den duur moest hij het afleggen tegen Schröder. En dat was meer omdat er onder het volk behoefte bestond aan verandering dan dat men Schröder zo geweldig vond.

Nu zien we hetzelfde voor onze ogen gebeuren. Schröder is verknocht aan de macht en wil geen stap terug doen. Donderdag schreef onder andere de Süddeutsche Zeitung dat Schröder en de SPD de fractieverbinding tussen CDU en CSU willen opblazen, zodat de sociaal-democraten de sterkste fractie in de Bondsdag worden en daarmee Schröders aanspraak op het bondskanselierschap rechtvaardigen. Schröder blijft vechten voor lijfsbehoud.

De Duitse media pakken de opmerkingen van Schröder op. De ene na de andere krant stelt vast dat het bij CDU/CSU om twee partijen gaat die elkaar bewust niet concurreren en in de Bondsdag één fractie vormen.

Schröder kan overigens aanspraak maken op het bondskanselierschap omdat de grondwet niet voorschrijft wie bij een patstelling aanspraak mag maken op de regeringsvorming. Een dergelijke opdracht past alleen in het systeem van een constitutionele monarchie. In Nederland kan de vorst of vorstin bij het aanstellen van een informateur de vorming van een regering in een bepaalde richting duwen.

Mag Angela Merkel het initiatief voor de regeringsvorming naar zich toetrekken omdat CDU/CSU drie zetels meer in de wacht heeft gesleept dan de SPD? Nee. De grootste fractie levert traditioneel alleen de bondspresident, meer niet.

In deze verwarrende situatie moeten de partijen het op de een of andere manier zien eens te worden. De bondspresident is namelijk verplicht binnen een bepaald tijdsbestek iemand voor te dragen als bondskanselier. De Bondsdag stemt dan over de voorgedragen politicus. Krijgt deze kandidaat voor het kanselierschap geen meerderheid achter zich, dan kunnen nieuwe verkiezingen worden uitgeschreven.

Sommige commentatoren vermoeden dat Schröder hier op uit is. Zij houden het voor onmogelijk dat Schröder een regeringscoalitie tot stand brengt die kan steunen op een meerderheid in de Bondsdag. Wil de SPD doorregeren, dan moet ze de bestaande rood-groene coalitie uitbouwen met de liberale FDP of met de Linkse Partij. Beide opties lijken onhaalbaar. Lijken, want in de politiek moet nooit iets worden uitgesloten.

Een grote coalitie met CDU/CSU is in theorie mogelijk. Maar dan schuift de SPD aan bij de grootste partij en zal niet de SPD de bondskanselier mogen leveren. Voor Schröder is dat onbespreekbaar, want dat betekent niet minder dan dat hij het veld moet ruimen. Na zeven jaar bondskanselier te zijn geweest, bedankt hij ervoor de tweede viool te spelen.

Zo blijft er voor Schröder weinig anders over dan aan te sturen op nieuwe verkiezingen met nieuwe kansen. Dat zou voor hem een groot concurrentievoordeel opleveren. De SPD kan hem weer presenteren als topkandidaat, terwijl Merkel niet langer acceptabel zal zijn als lijsttrekker voor CDU/CSU. Zij behaalde zondag in die hoedanigheid immers het op een na slechtste verkiezingsresultaat na 1945.

Angela Merkel laat het daarom niet op een nieuwe stembusgang aankomen en stelt alles in het werk om een coalitie met FDP en Groenen tot stand te brengen. Onmogelijk is deze zogenaamde Jamaica-coalitie niet, want in Bad Dürkheim, in de Palts, regeren CDU, FDP en Groenen al sinds 1999 op gemeentelijk niveau samen. CDU-fractievoorzitter Stölzel tegenover het Duitse weekblad Bild: „De Bad Dürkheimers worden bekeken als exoten in Duitsland - maar zo voelen wij ons helemaal niet.”