De Raad voor Onroerende Zaken (ROZ) presenteerde dinsdagmorgen een studie, uitgevoerd door onderzoeksinstituut Ecorys, waarin de effecten van beperking of afschaffing van de hypotheekrenteaftrek worden doorgerekend. Nederland kan dan rekening houden met een (forse) daling van de huizenprijzen: 30 procent in vijf jaar voor een gemiddelde woning. Potentiële kopers zullen in zo’n markt veel voorzichtiger opereren.

De kans is groot dat de prijzen van duurdere woningen als eerste onder druk komen te staan. Dat zal de prijs van goedkopere woningen juist opdrijven.

Ook maken de onderzoekers zich zorgen over de koopkrachteffecten. „Een alleenverdiener met een hoog inkomen ziet zijn woonlasten verdubbelen”, zo blijkt uit het rapport. Een alleenverdiener met een belastbaar inkomen van rond de 40.000 euro zou er bij volledige afschaffing van de renteaftrek maandelijks 400 euro op achteruitgaan.

Maatschappelijk gezien hebben maatregelen rond hypotheken grote gevolgen. De ROZ houdt er rekening mee dat een afnemende vraag naar woningen grote gevolgen heeft voor de bouwsector. Grondprijzen zullen dalende woningprijzen volgen, zij het in sterkere mate. „De haalbaarheid van stedelijke herstructureringsprojecten komt daarmee onder druk te staan.”

De ROZ pleit voor voorzichtigheid als er toch beperkende maatregelen worden genomen. Die kans is aanwezig. Zowel de Nederlandse politiek als de OESE en de Europese Commissie plaatsen kanttekeningen bij het huidige renteaftrekbeleid. De ROZ stelt voor dat er een overgangstermijn moet komen voor nieuwe en bestaande hypotheken van ten minste vijftien tot twintig jaar. „Waardebehoud en betaalbaarheid van woningen zijn essentieel, evenals doorstroming op de huizenmarkt.” De onderzoekers waarschuwen de politiek geen maatregelen te nemen op het moment dat de economie er zwak voorstaat. Aan de andere kant is „snelle besluitvorming” een vereiste; een voortslepende discussie is slecht voor het consumentenvertrouwen.