„Kijk om je heen. We gaan niet goed met ons lichaam om. Verkeerd eten en te weinig bewegen zorgen voor overgewicht en hart- en vaatziekten.” Directievoorzitter Dick Boer van Albert Heijn kijkt om zich heen. „Misschien worstelt u zelf wel met uw gewicht.”

De topman speelt in op de zorg die velen bezighoudt: overgewicht dreigt welvaartsziekte nummer één te worden. Nu al kosten de gevolgen van verkeerd eten en te weinig beweging jaarlijks 800 miljoen euro aan gezondheidszorg. Uit onderzoek blijkt dat 91 procent van de consumenten gezonde voeding belangrijk vindt.

Ziedaar, een gat in de markt voor de grootgrutter uit Zaandam. AH-voorman Boer formuleert het anders. „Wij hebben ons als supermarkt altijd ver gehouden van uitspraken over gezondheidsclaims, maar nu nemen we krachtig stelling. Dat is revolutionair. We willen onze klanten helpen met het maken van een keuze voor goede voeding.”

Albert Heijn geeft dit vorm door de introductie van het zogeheten ”gezonde keuze klavertje”. Dit symbool -de vier blaadjes appelleren subtiel aan het geluksgevoel- gaat prijken op de voorkant van producten die voldoen aan strenge criteria die per productgroep zijn vastgesteld. Albert Heijn maakt een voorselectie, de klant kan makkelijker kiezen.

De eisen zijn vastgesteld in samenwerking met het Voedingscentrum en gebaseerd op adviezen van de Gezondheidsraad. In de praktijk betekent dit weinig suiker, zout en vet en een hoog vezelgehalte. Zo mag het verzadigd vetgehalte in vis niet meer bedragen dan 4 gram per portie van een 100 gram en verbiedt het systeem toegevoegde suikers in vruchtensappen. Volgens Boer is prijs geen criterium en is de actie niet bedoeld om de omzet te verhogen.

„Het symbool is een beloning, geen straf. Producten zonder klaver blijven gewoon in het assortiment. Op zijn tijd een ijsje of chocolaatje moet kunnen. Het moet wel leuk blijven”, aldus Boer.

De ’beloning’ blijft voorlopig beperkt tot producten van het gewone eigen merk, de duurdere Excellent-lijn en het goedkopere huismerk Euroshopper. Toch sluit Boer niet uit dat op termijn ook worsten van bijvoorbeeld Unox een symbool krijgen. „Het klavertje is van ons, maar als Unilever wil meedoen, dan valt daar over te praten.” Voorlopig staan de fabrikanten van A-merken aan de zijlijn en kan Albert Heijn profiteren van de hogere marge op de eigen merken.

Albert Heijn heeft de kunst van het systeem afgekeken bij zusterbedrijf ICA uit Zweden, ook onderdeel van het Ahold-concern. Zij werken al met de zogeheten ”green keyhole”, een symbool met een sleutelgat. Wel is de AH-variant aangepast aan Nederland. „In Zweden gebruiken ze voor knäckebröd een aparte productgroep, bij ons valt dit artikel onder de categorie brood. Verder eten ze in Zweden vetter omdat het in dat land kouder is.”

Boer benadrukt dat de eisen voor de 23 verschillende productgroepen niet met elkaar zijn te vergelijken. Kwark is nu eenmaal gezonder dan een pizza. „Gevarieerde voeding is natuurlijk wel belangrijk.” Verder krijgen de gezonde komkommer en meloen geen klavertje. „Het keurmerk is geen automatisme. We kijken naar de beste producten binnen een groep. Komkommers en meloenen zijn in feite niet meer dan verpakt water.”

Het Voedingscentrum pleit al jaren voor een uniform systeem voor alle supermarkten. Toch ziet manager afdeling Kennis B. Breedveld het initiatief van Albert Heijn als een stap voorwaarts. „Wij kunnen Albert Heijn niet tegenhouden. Het is weliswaar niet goed als iedereen zijn eigen systeem gaat invoeren, maar ik hoop dat andere ketens aanhaken.”

Het duurt nog even voordat de klavertjes op grote schaal in de AH-winkels opduiken. Toch wil de keten in januari al 1200 producten hebben voorzien van het symbool. Veel toeleveranciers zullen met de eisen in de hand de samenstelling van hun producten ietwat wijzigen om in het gezonde assortiment te komen. „Hoe meer, hoe beter. Er is geen limiet”, vindt Boer.

Even voor de duidelijkheid: eten van enkel keurmerkproducten staat niet gelijk aan het volgen van een dieet. In de woorden van Boer: „Je valt er niet van af. Daarvoor is meer nodig, zoals het stimuleren van voldoende beweging. Dat behoort echter niet onze kernactiviteiten.”