„Vasthouden aan de christelijke mensbeschouwing”
„Wanneer het klassiek-christelijk denken over de mens wordt beschouwd als een relict uit vroeger tijden, wordt er een gevaarlijk spelletje gespeeld.” Dat zei dr. A. J. Plaisier, hervormd predikant te Amersfoort, woensdagavond in een lezing voor het Rotterdamse
CSFR-dispuut Ichthus.
De studentenvereniging in Rotterdam opende woensdag met de lezing van dr. Plaisier het jaarthema ”Jezus Christus als Heer van een mondig geworden wereld”.
In dat kader sprak de predikant over ”Bijna goddelijk gemaakt”, waarvoor hij als uitgangspunt de veel geciteerde uitspraak van Augustinus uit diens ”Confessiones” koos: „Gij hebt ons gemaakt tot U, en onrustig is ons hart, totdat het rust vindt in U.” „Met dat ”ons” bedoelt Augustinus ons mensen”, aldus dr. Plaisier. „In een christelijke mensbeschouwing is dit het fundament. We weten allemaal dat dit fundament behoorlijk ondergraven is en dat de mens als louter product van een ontwikkeling wordt gezien. Maar elk mens is een door God gemaakt en gewild wezen. De mens is gemaakt met een doel. Hij heeft een goddelijke bestemming. God komt de mens tegemoet als de God Die hem liefheeft en Die hem opwekt deze liefde te beantwoorden met wederliefde.”
Volgens de Amersfoortse predikant kunnen mensen zich ook afkeren van hun bestemming en de rust ergens anders zoeken. Maar alleen in de open relatie met God komt het menselijk hart tot rust. Dr. Plaisier wees erop dat zich in de ontwikkeling van het westerse denken een tendens heeft voorgedaan de mens wezenlijk los van God te denken. Als voorbeeld noemde hij Nietzsche, terwijl theologen als Schleiermacher en Tillich stellen dat religie behoort tot de structuur van het menszijn en dat het geloof verankerd is in het hart of het gevoel van de mens.
„Vanuit de christelijke theologie hoeven we er geen doekjes om te winden”, zei de predikant. „De mens vraagt helemaal niet naar God. Er is niemand die God zoekt. De mens leeft met zijn rug naar God toe. Het is God Zelf Die de mens zoekt. Zonder de kracht van de genade keert de mens niet om en verwezenlijkt hij zijn bestemming niet.”
Volgens dr. Plaisier meende Pascal, evenals Augustinus, dat de mens gericht is op God. Pascal zegt dat, als de mens zich hiervan afkeert, er een oneindige leegte achterblijft. „Waar Augustinus over onrust spreekt, spreekt Pascal over verveling en leegte, die als negatieve signalen worden gezien.”
De hervormde predikant wil vasthouden aan een christelijke mensbeschouwing. „De mens is de grootste vijand van zijn eigen geluk. Er is niets minder dan een hele heilsweg nodig in de geschiedenis om de mens bij zijn oorspronkelijke bestemming te brengen. Daarom geeft God Zich in Zijn Zoon. Aan deze mensbeschouwing dient de theologie en de kerk vast te houden. Ze gaat huilend de fout in wanneer die christelijke mensbeschouwing wordt ingewisseld voor een andere”, zo hield hij de dispuutleden voor.
Wanneer niet meer duidelijk gemaakt wordt dat het in het geloof gaat om de vervulling van de wezenlijke bestemming van de mens en dat die wezenlijke bestemming de liefde van en tot God is, dan wordt volgens hem het geloof en het christenzijn een vrijblijvende aangelegenheid.
Dr. Plaisier zei soms de indruk te krijgen dat allerlei creatieve ideeën moeten bewijzen dat de kerk nog leeft, maar dat het niet meer duidelijk is waar de kerk nu eigenlijk nog voor leeft. „Het christelijk geloof is niet een variant op de postmoderne markt van waarden en waarheden, maar het wijst naar dé waarheid. Die weg is een moeizaam gevecht, want het vraagt om ommekeer, om bekering. Waar op een positieve manier de christelijke mensvisie wordt uitgedragen en waarin de interactie met de wereld niet ontaardt in een gevangenschap, maar waarin ruimte ontstaat, kan het menszijn zoals God het heeft bedoeld opbloeien. Dat kost de mens niet minder dan zijn oude ik waaraan hij zich gewonnen moet geven.”