Dat stelde prof. dr. Maarten Verkerk vrijdag in Gouda tijdens een symposium over huwelijk, echtscheiding en hertrouwen. Een viertal personen behorend tot lidkerken van de Evangelische Alliantie (EA) schreef een handreiking over deze problematiek, die deze week werd gepubliceerd.

De zondeval heeft ingrijpende gevolgen gehad voor de relatie tussen man en vrouw, aldus prof. Verkerk, bijzonder hoogleraar reformatorische wijsbegeerte aan de Technische Universiteit Eindhoven en schrijver van een boek over de man-vrouwrelatie. „Afhankelijkheid, betrokkenheid en harmonie werden in de wortel aangetast. De man overheerst de vrouw met macht en geweld. Het kwaad tegen de vrouw zit diep in de man, ja, zit in míj. Daarom stranden er ook zo veel huwelijken. Het kwaad tegen de vrouw zit ook diep in de mannelijke kinderen van God die de Geest ontvangen hebben. Daarom stranden er ook veel christelijke huwelijken.”

Harteloos en koppig
De Heere Jezus laat zich, zei prof. Verkerk, in de discussie met de Farizeeërs niet verleiden tot een discussie over wanneer echtscheiding wel of niet geoorloofd is. „Hij neemt de vragers mee terug naar het begin: de instelling van het huwelijk door God zelf. Wat God tot stand brengt, mag de mens niet ontbinden.”

Het onderwijs van Jezus is radicaal én barmhartig, aldus de hoogleraar. Het is volgens hem opvallend dat Jezus de scheidbrief niet afschaft, maar toestaat omdat de mens „harteloos en koppig” is. „Door de radicaliteit heen is Jezus barmhartig. Hij houdt rekening met de gebrokenheid van het leven. Aan de ene kant de hoge norm van het Koninkrijk en aan de andere kant de barmhartigheid van God. Aan de ene kant de boodschap van de goddelijke oorsprong van het huwelijk en aan de andere kant oog voor de gebrokenheid van het leven. In dat spanningsveld staat de pastor.”

De handreiking van de EA stelt, zei prof. Verkerk, terecht dat een pastor niet alle antwoorden heeft en die ook niet hoeft te hebben. „We moeten pastorale zorg geven in de context van deze tijd. Dat betekent ook dat er, feitelijk gezien, andere gronden voor echtscheiding kunnen zijn dan door Christus en Paulus aangegeven. Daarin komt ook onze christelijke verantwoordelijkheid naar voren: we moeten keuzen maken in déze tijd. Maar wel binnen de hoofdlijnen van radicaliteit en barmhartigheid.”

Worsteling
De eindredacteur van de handreiking, Ap Verwaijen, gaf een toelichting op de inhoud ervan. Vier jaar is een commissie bezig geweest met het schrijven van het document. Het is volgens Verwaijen vooral een praktisch, beknopt stuk, zonder professionele uitwijdingen, maar wel met bijbelse richtlijnen.

Het is echter een worsteling om deze laatste te verstaan, zo zei hij. „Je zou soms denken: Waarom is de Bijbel niet duidelijker? Er is altijd een strijd geweest tussen wat de Bijbel letterlijk opdraagt en de dagelijkse praktijk. Jezus kijkt naar het hart en noemt het begerig kijken naar een vrouw overspel. Zo scherp ligt de norm. Hij kijkt niet naar de uitwendige schijn, maar vraagt naar de motieven waaruit mensen handelen.”

De commissie heeft volgens Verwaijen aanvankelijk schoorvoetend, maar na verdere bezinning nadrukkelijk de opening gegeven om na een echtscheiding te hertrouwen; dit contra de richtlijn van Paulus. „Als er werkelijk geen mogelijkheid tot verzoening is, is het niet bijbels om iemand te laten wachten met hertrouwen totdat zijn of haar partner schuld heeft beleden.”

Samenwonen
Moeten partners die samenwonen eerst uit elkaar gaan voordat het tot inzegening van hun huwelijk kan komen? Mede-auteur van de handreiking Dick van Steenis, pinkstervoorganger in Rotterdam, vindt het belangrijk om het motief te weten waarom zij hun huwelijk willen laten inzegenen. „Beseffen ze wel wat ze gedaan hebben? Als er geen schuld over is, heb ik geen vrijmoedigheid om zo’n huwelijk in te zegenen.”

Zo ook Verwaijen, voorganger in Breda: „Ik kom wel eens mensen tegen die eerst samenwoonden en later een huwelijk bij mij aanvroegen. Ze kwamen niet verder dan: Het huwelijk hoort er toch bij? Dan voel ik me ook niet geroepen, want ze weten niet eens wat het huwelijk is.”