Alleen al met hun ’grote’ gezin -ze hebben drie kinderen- nemen Ikenius en Petra Antuma een aparte positie in te midden van de Russen. Veel gezinnen hebben slechts één kind. Daarbij komt dat het aantal echtscheidingen in Rusland erg groot is: veel mannen nemen na de komst van het eerste kind de benen. Jongeren groeien daarom enerzijds heel beschermd op, anderzijds is aan hen te merken dat ze door slechts één ouder zijn opgevoed. Het ’complete’ gezin van de Nederlandse zendingswerkers is in een aantal gevallen een mooie trekpleister voor de studenten met wie ze contacten hebben.

Zes jaar geleden vestigden Ikenius (35) en Petra (32) zich in een flat in Novosibirsk, een stad in Siberië. Uitgezonden vanuit Lelystad door de Gereformeerde Zendingsbond, was het hun taak om het bestaande werk onder Russische studenten te begeleiden en uit te breiden. Inmiddels zijn de twee christelijke studentenverenigingen die Rusland telde (de West-Russische en de Siberische) samengegaan in de Bond van Christenstudenten (CCX). Sindsdien zijn de Russische christenstudenten aangesloten bij de internationale studentenorganisatie IFES en werken Petra en Ikenius niet meer alleen in Siberië, maar voor heel Rusland.

Petra weet uit eigen ervaring hoe belangrijk een studentenvereniging is. „Toen ik zelf in Maastricht studeerde, was ik lid van studentenvereniging Ichthus. Dat heeft me enorm gevormd, juist als het erom gaat hoe je christen bent. Daarom wilde ik uit dankbaarheid voor wat ik had meegekregen, iets terugdoen. Toen de oproep kwam voor studentenwerkers in Siberië, voerde onze weg naar dit deel van Rusland.”

Orthodox

Op kleine schaal proberen Petra en Ikenius het christelijke gedachtegoed te verspreiden onder de studenten. In Novosibirsk zoeken de studentenwerkers het contact met de jongeren door middel van bijbelstudiegroepjes aan huis, een gebedsontbijt op zaterdagmorgen of een leesclub waar boeken uit de Russische literatuur worden besproken. De groepjes, zo’n tien à vijftien studenten, bestaan vaak uit een paar christenen en een aantal belangstellenden. Vooral de jongens zijn moeilijk te bereiken. „Die hebben in veel gevallen een te groot beeld van zichzelf, waarschijnlijk door het milieu waarin ze opgroeien. Naar Petra willen ze al helemaal niet luisteren. Voor deze jongens is het echt moeilijk om christen te worden.”

Het merendeel van de Russen beschouwt zichzelf volgens Petra en Ikenius als orthodox. Slechts 1,5 procent ziet echter de kerk wel eens van binnen. „In de meeste gevallen is christendom niet meer dan een onderdeel van de Russische cultuur. Het grootste deel van de mensen is volstrekt seculier in hun denken.” Ook christenen lopen het gevaar dit denkpatroon te blijven vasthouden, zegt Ikenius. „Dat is bijvoorbeeld te zien aan hoe ze omgaan met films. Ze keuren aan de ene kant seksfilms af, aan de andere kant zien ze in geweldfilms geen enkel kwaad. De Russische cultuur is dan ook vrij preuts als het gaat om seksualiteit, geweld hoort er daarentegen gewoon bij.”

Het is daarom Ikenius’ grootste wens dat studenten die christen worden ook in hun denken bekeerd worden. „Ze moeten gaan nadenken over dingen die voor hen vanzelfsprekend zijn: Past het wel bij een christelijke levensstijl dat winkels 24 uur per dag open zijn, of dat mannen die geld hebben direct een auto kopen? Ik heb bijvoorbeeld ook gezien hoe mobieltjes de Russen hebben veranderd: Russen zijn van zichzelf lijdzaam en wachten geduldig als je wat later dan afgesproken komt. Door de komst van het mobieltje is dat anders geworden. Mensen reageren tegenwoordig veel sneller ongeduldig en geërgerd. Het moet dan voor christenen de vraag zijn hoe ze zich in zulke zaken onderscheiden van niet-christenen.”

Baptistengemeente

Ikenius, die zelf theologie studeerde, vindt het daarom belangrijk om ook ouderen en voorgangers van verschillende kerken te laten nadenken over thema’s op het grensvlak van kerk en maatschappij. In dat kader organiseert hij bijvoorbeeld elk jaar een conferentie voor zielzorgers over pastorale items. Daar komen voorgangers uit allerlei denominaties. „Het christelijk denken moet ontwikkeld worden. De kerk moet meer nadenken over de maatschappij, de maatschappij moet omgekeerd leren zien hoe waardevol de kerk is. We zijn nu bezig met de oprichting van een studiecentrum waar we dergelijke thema’s kunnen gaan uitwerken.”

Het werk onder de studenten blijft moeizaam, zeggen Petra en Ikenius, ook omdat ze geen christelijke gemeente hebben waar ze de studenten heen kunnen sturen. Zelf zijn ze lid van een behoudende baptistengemeente in de stad. Maar veel mensen in hun kerk hebben moeite met het interkerkelijke karakter van de CCX. „In andere steden waar dergelijk werk plaatsvindt, is er vaak een gemeente actief bij betrokken. Daar zijn soms bloeiende christelijke studentenverenigingen. Het is jammer dat dit in Novosibirsk niet kan.”

Toch wordt het tweetal steeds weer bemoedigd om door te gaan met het werk. „Je kunt vaak niet aanwijzen wat het precies oplevert. Toch hebben we ook gezien hoe studenten tot bekering zijn gekomen of hoe christelijke studenten groeiden in hun geloof. In kleine dingen zien we dat God werkt in Siberië.”