De rechtbank in Amsterdam veroordeelde B. tot levenslang, onder meer voor de terroristische moord op Theo van Gogh. Het is vrijwel zeker nooit eerder in Nederland voorgekomen dat iemand die tot levenslang is veroordeeld, vervolgens ook wordt vervolgd in een andere strafzaak. „Ik ken geen andere voorbeelden", zegt de Nijmeegse hoogleraar straf(proces)recht Y. Buruma.

De rechter kan in het uiterste geval niets anders doen dan hem schuldig verklaren zonder straf op te leggen, aldus Buruma. Het Openbaar Ministerie gaf aan dat het „maatschappelijk onverantwoord zou zijn om B. hier niet voor te vervolgen en is de straf geheel ondergeschikt".

De rechtbank in Rotterdam sprak Samir A. dit voorjaar nog vrij voor onder meer het voorbereiden van aanslagen op verschillende doelen in Nederland. Het OM is tegen die vrijspraak in hoger beroep gegaan.

De vrijgelaten terreurverdachte zat overigens in het publiek bij de zitting over de Hofstadgroep. Gekleed in een zwarte parka, de capuchon diep over zijn hoofd getrokken, betrad hij de publieke tribune. A. maakte met handgebaren contact met de verdachten in de zaal, met name met Ismail A. en Jason W…

Die twee werden na een belegering aangehouden in het Laakkwartier in Den Haag. Sinds zijn vrijlating uit de gevangenis, toen Samir A. een fotograaf te lijf ging die hem wilde fotograferen, is zijn uiterlijk danig veranderd. Het baardje is weg, evenals de djellaba. Hij zei niet verbaasd te zijn dat het OM afziet van vervolging. „Ze willen niet nog meer mensen arresteren voor een zaak waar niets van overblijft".

Tijdens de vorige pro forma–zitting rond de Hofstadgroep begin mei, gaf het OM al aan dat Mohammed B. een leidinggevende rol had binnen het netwerk. Deze constatering is voor het OM een van de belangrijkste pijlers om aan te tonen dat de Hofstadgroep daadwerkelijk een terroristische organisatie is. Officier van justitie K. Plooy zei van de rechtbank een „principiële uitspraak te verwachten" omdat het voor het eerst is dat jongemannen terecht staan voor deelname aan een criminele organisatie met een terroristisch oogmerk.

Ook de vorige maand in Amsterdam met een doorgeladen wapen aangehouden Nouredine el F. wordt in deze zaak vervolgd, meldde aanklager Van Dam. El F. was bij zijn aanhouding zeven maanden voortvluchtig als lid van de Hofstadgroep. Naast Mohammed B. en El F. zitten er nog elf verdachten vast op verdenking van deelname aan een criminele, terroristische organisatie.

De twee vrouwen die samen met El F. zijn aangehouden, kunnen een grote rol spelen in het proces rond de Hofstadgroep, vertelde aanklager Plooy. Martine van den O. en Soumaya S. hebben verklaard over de huiskamerbijeenkomsten die plaatsvonden in Den Haag, in oktober 2004.

De Syriër Abu K. zou die bijeenkomsten hebben geleid en les hebben gegeven. De vrouwen vertelden daarover dat Mohammed B. aanwezig was, evenals andere verdachten van de Hofstadgroep. Bij afwezigheid van de Syriër verving Mohammed B. hem. Dan vonden de bijeenkomsten plaats in zijn woning in Amsterdam–West. Hiermee is volgens het OM een link gelegd tussen de huiskamerbijeenkomsten met en bij B. en die met Abu K. in Den Haag. In de lessen werd niet direct opgeroepen tot de jihad, maar werd wel gezegd dat ongelovigen gedood moesten worden.

De zitting voor de rechtbank in Den Haag vond woensdag onder uitzonderlijk zware veiligheidsmaatregelen plaats in de extra beveiligde zaal van de rechtbank in Rotterdam. De noodzaak hiervoor bleek volgens een woordvoerster van het OM uit een risicoanalyse die voor deze zitting was gemaakt.

Het OM verzocht de rechtbank de voorlopige hechtenis van de elf verdachten die woensdag moesten voorkomen, te verlengen tot de volgende pro forma–zitting op 20 september. Dan worden ook Mohammed B. en Nouredine El F. gedagvaard. De meeste advocaten vroegen om opheffing of schorsing van de voorlopige hechtenis. De rechtbank beslist daar vrijdag over. De inhoudelijke behandeling van de zaak verwacht de rechtbank in december en januari.