Staatssecretaris op een zijspoor
Eén ding kan staatssecretaris Van der Laan van Cultuur niet ontzegd worden: loyaliteit aan genomen beslissingen. Terwijl anderen zonder haar, voor haar, en vooral tegen haar zin beslisten dat de NPS uit ons omroepbestel moet verdwijnen, heeft zij in Den Haag en in Hilversum de beleidsplannen met verve en vasthoudendheid verdedigd. De foto van de bijeenkomst in juni waarop de staatssecretaris aan hevig verontwaardigde omroepmedewerkers uitleg geeft, verdient het bijschrift: ”Manmoedig en vastberaden.”
Maar daarmee is zo ongeveer wel al het positieve gezegd over Van der Laans aanpak van het mediavraagstuk. Of beter: het gebrek aan aanpak.
Eind vorige week onthulde haar partijgenoot, D66-kamerlid Bakker, dat het besluit tot opheffing van de NPS -het ingrijpendste onderdeel van de reorganisatie- is genomen tijdens een besloten overleg van de fractieleiders van de coalitie.
Dus zonder de staatssecretaris. Die mocht ’s avonds horen wat de hoge heren die dag in hun wijsheid hadden besloten. Bakker vertelde zaterdag dat Van der Laan toen „ontplofte” en het plan „onacceptabel” noemde.
Desondanks verdedigde ze het enkele dagen later in de Kamer, waarbij ze aangaf „volop betrokken” te zijn geweest bij de besluitvorming.
Dat laatste zal waar zijn. Maar dan wel in die zin dat ze zich zat te verbijten in de wachtkamer terwijl de fractieleiders van de coalitie aan het ’loven en bieden’ waren. Met andere woorden: als verantwoordelijk bewindsvrouw stond de staatssecretaris op een zijspoor en het bewind werd gevoerd door vooraanstaande kamerleden.
Nu is het in de parlementaire geschiedenis niet uniek dat kamerleden meer dan gewone invloed uitoefenen op het kabinetsbeleid. Van de roomse politicus Romme is bekend dat hij in de jaren vijftig vanuit de Tweede Kamer feitelijk het regeringsbeleid bepaalde. En zo’n tien jaar geleden vroegen de paarse bewindslieden zich bij hun besluiten ook vaker dan normaal af wat de toenmalige VVD-leider Bolkestein ervan vond.
Toch is er bij de beslissing over de NPS meer aan de hand. De betrokken staatssecretaris is bewust buiten de besluitvorming gehouden en ze heeft na het beraad de opdracht gekregen de gesmede plannen te presenteren. De fractieleiders van de coalitie hebben daarmee haar gezag ernstig ondergraven.
Van der Laan heeft daar zelf ook nog een steentje aan bijgedragen door zich als boodschappenjuffrouw op pad te laten sturen. Als de opheffing van de NPS voor haar echt onacceptabel is, zoals ze beweerde, had ze moeten opstappen.
De gang van zaken heeft overigens niet alleen de staatssecretaris beschadigd, maar ook het kabinet. Duidelijk is dat de herschikking in omroepland een lastige dossier is. Cruciale beslissingen zijn daarbij niet door de regering maar door de fractieleiders van de coalitie genomen.
Die plannen mag het kabinet nu in de Kamer en in het veld gaan verdedigen. Daarmee heeft de regering de suggestie gewekt dat het haar aan moed en daadkracht ontbreekt om knopen door te hakken. Terwijl dat nu juist een van haar belangrijkste taken is.
