Hulpverleners zelf in inrichting
Nicoletta de Haan is een doorgewinterde hulpverleenster. Ze is van huis uit psychiatrisch verpleegkundige, heeft met licht verstandelijk gehandicapten gewerkt en is nu, tijdelijk, sociotherapeute in een TBS-kliniek. Op 10 augustus wordt ze zelf opgenomen. Zij weet als geen ander hoe het er in een inrichting aan toe kan gaan. „Als ik maar niet in de kamer op een po naar het toilet moet.”
De Haan is een van de deelnemers van een voor Nederland nieuwe training voor begeleiders uit de jeugdpsychiatrie, uit TBS-klinieken, jeugdgevangenissen, de jeugdzorg en instellingen voor verstandelijk gehandicapten. Maar ook managers of directeuren mogen meedoen.
De training is opgezet door Inzetbaar, een detacherings- en onderzoeksbureau voor genoemde sector. Om de hulpverleners zelf te laten ervaren „hoe het is om aan de andere kant te staan”, worden ze gedurende drie dagen en twee nachten opgenomen in een gesimuleerde, gesloten afdeling voor sterk gedragsgestoorde, licht verstandelijk gehandicapten.
In Almere is daarvoor een bestaande afdeling beschikbaar, vertelt S. Markerink van Inzetbaar. De deelnemers krijgen, net als in een echte inrichting, een reglement dat ze moeten naleven, ze volgen een strak programma en ze moeten, net als in het echt, aanwijzingen van de leiding volgen. Eventueel wangedrag wordt bestraft met een maatregel. „Maar we gaan niet zo ver dat we mensen separeren. We vragen de deelnemers om niet meer dan mild verzet te tonen. Er wordt niet gevochten”, zegt Markerink.
Nicoletta de Haan kan echter wel naar haar kamer worden gestuurd als ze niet luistert naar de leiding. „Volgens mij heeft iedereen zich wel eens afgevraagd hoe het is”, vertelt ze. Het is ook haar wel eens overkomen dat ze in gesprek met collega’s tot de conclusie kwam dat ze iemand ten onrechte voor een time-out naar zijn kamer stuurde, omdat persoonlijke emoties tijdens een conflict met een patiënt de overhand kregen. „Ik heb ook wel eens een patiënt excuses aangeboden.”
De Haan heeft tijdens haar opleiding wel geleerd hoe gekrenkt en machteloos een patiënt zich kan voelen. Maar ze wil het nu ook zelf ervaren. Ze verwacht dat ze zich door de training nog bewuster wordt wat het voor patiënten betekent als ze bijvoorbeeld een maatregel oplegt. Ze hoopt dat ze zich nog professioneler kan opstellen. „Dat bijvoorbeeld frustraties geen leidraad kunnen spelen bij het handelen in conflictsituaties.”
De training is ook bedoeld om te kijken of de deelnemers wel weten wat wel en niet mag. Er zullen bewust beperkingen en maatregelen worden toegepast die volgens de wet niet zijn toegestaan. Ook in het reglement zitten regels die niet zijn toegestaan. „Deze fouten zijn echter allemaal gebaseerd op voorbeelden die wij in de praktijk tegenkomen”, zegt Markerink. Van de deelnemers wordt verwacht dat zij tijdens hun opname aangeven wat er wel en niet mag volgens de Wet bijzondere opnemingen psychiatrische ziekenhuizen, die beperkingen en maatregelen regelt.
Een psycholoog volgt de deelnemers voor, tijdens en na de opname en zal op een later moment zijn bevindingen presenteren. De psycholoog toetst niet alleen de kennis, maar onderzoekt ook de beleving van de deelnemers. Markerink denkt dat het best nog wel eens heftig kan zijn voor een begeleider om zelf te ervaren hoe het is. Om die reden is er een uitweg ingebouwd. Mocht een deelnemer tijdens de opname willen stoppen of even een pauze nodig hebben, dan kan deze dat te allen tijde aangeven.
Dat zal voor Nicoletta de Haan niet nodig zijn, denkt zij. Hoewel ze de laatste dagen wel een beetje zenuwachtig wordt. Er borrelen steeds meer vragen op. „Moet ik mijn gsm inleveren? Als ik niet kan slapen, mag ik dan een sigaretje roken?”