Binnen de EU heerst al jaren een strijd rondom de gmo-producten. Sommige landen zijn fel tegen, terwijl andere er geen gevaar in zien. Tot nu toe beschikte geen van beide clubs over een voldoende meerderheid om volgens de stemregels van de EU zijn zin door te drukken.

Vrijdag hebben enkele pro-gmo-landen hun standpunt gewijzigd. Daardoor mogen Frankrijk, Oostenrijk, Duitsland, Griekenland en Luxemburg doorgaan met het verbieden van bepaalde gmo-producten.

De uitkomst van het debat kwam voor iedereen als een verrassing. Een duidelijk teleurgestelde eurocommissaris Dimas van Milieu zei dat „we dit besluit eerst moeten bestuderen.” Hij wilde niet zeggen hoe het nu verder moet met het Europees beleid rond genvoedsel.

Staatssecretaris Van Geel, die samen met de Britten en enkele noordelijke landen tot de minderheid behoorde, denkt dat de weerstand in Europa tegen genetische modificatie aan het groeien is. „Er is een duidelijke trend dat er steeds minder draagvlak is voor gengewassen”, constateerde hij bij vertrek van het EU-overleg in Luxemburg. Volgens hem moet de EU zich echter houden aan de eigen regels en is dat nu niet gebeurd. „Ik voel een weerstand tegen deze toelatingen. Dan moet je een open discussie voeren, en niet de bestaande regels negeren.”

Op de achtergrond speelt een zaak voor de wereldhandelsorganisatie WTO. De Verenigde Staten eisen dat de EU haar grenzen opent voor gmo-voedsel, omdat er geen wetenschappelijk bewijs zou bestaan voor gevaar. Nu de EU er niet in is geslaagd de vijf landen zelf tot de orde te roepen, bestaat de mogelijkheid dat de WTO over enkele maanden vonnist dat de grenzen alsnog open moeten voor gmo-voedsel. „De EU staat onder zeer grote druk van de WTO”, gaf Dimas toe.

Voor huidig EU-voorzitter Luxemburg, zelf belanghebbende in het conflict, was de uitkomst een welkome opsteker. Minister Lux van Milieu verwees naar het referendum in zijn land op 10 juli over de Europese grondwet. Nu Luxemburg zijn gmo-verbod mag handhaven, is er volgens hem geen reden meer tot „euroscepsis.” Hij zei dat de EU-landen vrijdag „een duidelijk signaal hebben gegeven aan de Europese Commissie.” Over dit onderwerp moet niet Europa, maar moeten de individuele lidstaten zelf kunnen besluiten, vindt hij.

Milieuorganisatie Greenpeace is blij met het besluit van de Europese ministers. „Blijkbaar dringt in Europa steeds meer het besef door dat wat betreft genetisch gemanipuleerde gewassen de zorg voor gezondheid en milieu van burgers gerespecteerd dient te worden”, aldus campagneleider Scharroo in een verklaring. Greenpeace is verklaard tegenstander van genetische modificatie.

De organisatie zegt te hopen dat de Europese Commissie na de nederlaag niet doorgaat met het proces van toelating van de maïssoort Mon863 op de EU-markt. Onder de EU-ministers was er vrijdag onvoldoende meerderheid om de toelating tegen te houden; volgens de EU-regels heeft de Commissie nu het laatste woord. Greenpeace wijst op dierproeven met Mon863, die negatieve gevolgen hadden voor de ratten waarop de maïs getest was.