Lubbers riep in zijn tijd al dat Nederland ziek was, vanwege het grote aantal WAO’ers, maar greep slechts marginaal in. Kok had er binnen zijn PvdA een crisis voor over, maar slaagde uiteindelijk ook niet. De staatssecretarissen Ter Veld (PvdA), Linschoten (VVD) en Hoogervorst (VVD) van de kabinetten-Lubbers III, -Kok I en -Kok II beten er hun tanden op stuk. Maar CDA’er Aart-Jan de Geus krijgt het nu dan toch voor elkaar.

De WAO wordt WIA: Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen. Mensen die 80 procent of meer arbeidsongeschikt zijn, komen in de IVA, een regeling voor duurzaam arbeidsongeschikten, die zelfs een iets hogere uitkering krijgen. Gedeeltelijk arbeidsongeschikten komen in de WGA en moeten in principe aan het werk blijven. Zij krijgen via de WGA dan een loonaanvulling. Wie meer werkt, krijgt ook meer binnen.

En dat allemaal met steun van de hele coalitie. Het zag er vorige week niet naar uit, maar inmiddels steunen CDA, VVD en D66 het voorstel van de minister. Daar was heel wat achterkamertjespolitiek voor nodig. Tot halfdrie in de nacht van dinsdag op woensdag gingen de kopstukken door. Maar toen was er witte rook. Een compromis over de uitvoering van de nieuwe wetgeving bracht de partijen weer bij elkaar.

Het conflict ging over de betrokkenheid van particuliere verzekeraars bij de uitvoering van de WGO, de regeling voor de gedeeltelijk arbeidsongeschikten. De Geus wilde ze in eerste instantie volop laten concurreren met UWV, de publieke uitkeringsinstantie, maar dat vonden alle partijen veel te ingewikkeld. CDA en D66 kozen, gesteund door werkgevers en werknemers, voor een volledig private uitvoering, de VVD ging met de linkse oppositie mee en pleitte voor uitvoering door UWV, die kan voortbouwen op een stevige WAO-reserve.

Wonderlijk genoeg kwamen de drie coalitiepartijen na hun nachtelijke overleg weer uit bij het oude voorstel van De Geus. Met dien verstande dat in 2006 nog alleen UWV de WGO mag uitvoeren. Een jaar later, in 2007 dus, krijgt De Geus helemaal zijn zin en treden ook particuliere verzekeraars in het strijdperk, waar ze een beter aanbod mogen proberen te doen dan de uitkeringsinstantie.

Dus was er bij de oppositie woensdag een dag lang hoon voor de regeringspartijen. CDA, VVD en D66 gaan immers -voor 2007- akkoord met een voorstel dat ze alle drie eerst nog afwezen omdat het veel te ingewikkeld zou zijn? De toezegging van minister Zalm van Financiën om dan eventuele lastenverzwaringen te compenseren, hielp ook al niet. Dat is gaten vullen met publiek geld, fulmineerde GroenLinks.

Zo was er ironie, sarcasme, scherts, hoon. Maar allemaal vanuit een grondtoon van frustratie. De oppositie heeft het verloren. De hervorming van de WAO is na twintig jaar discussie eindelijk door de Kamer. En dan kan vergeten worden dat het niet zo elegant verliep, dat de belijders van de nieuwe politiek plots weer in de achterkamertjes zaten en dat de coalitiefracties alle drie 180 graden om hun as draaiden.

Er ligt nog wel een addertje onder het gras. Tijdens het debat woensdag over het nieuwe coalitiecompromis bleken CDA, VVD en D66 het nog niet helemaal eens over de toekomst. Wat als de invoering van de nieuwe wet nu niet helemaal volgens plan verloopt en het aantal arbeidsongeschikten toch niet zo snel daalt als verwacht? Dan is de VVD toch nog even niet voor marktwerking in het jaar 2007. „Het probleem wordt vooruitgeschoven”, waarschuwde ChristenUnie-politica Huizinga. Haar SGP-collega Van der Vlies vroeg het rechtstreeks aan minister De Geus: „Denkt u dat de kikkers nu wel in de kruiwagen blijven?”

De Geus had natuurlijk goede hoop. Volgende week nog twee afrondende debatten, en hij kan op vakantie in de heerlijke wetenschap dat hij de man zal zijn die die lastige WAO nu eindelijk hervormt. Wat er over een jaar gebeurt, ziet hij dan wel weer. De WAO zal dan niet meer bestaan.