vindt dat daarbij het belang van het kind meer moet doorklinken. De Tweede Kamer heeft recent het initiatiefwetsvoorstel behandeld van de VVD’er Luchtenveld, die het scheiden buiten de rechter om mogelijk wil maken. Meer dan tien uur debat, maar het belang van het kind had niet altijd de hoogste prioriteit, maar het partijbelang. Komende week wordt de behandeling in tweede termijn voortgezet.

Zelden wordt het vage begrip „in het belang van het kind” zo vaak uitgesproken als tijdens én na scheiding. Zowel door gescheiden ouders, kinderbeschermers, politie, bemiddelaars en rechters, als door politici. Bijna tweeënhalf jaar nadat kamerbreed vijf moties zijn ingediend om de echtscheidingswetgeving te veranderen, presenteerde het kabinet recent een wetsvoorstel dat erin voorziet dat ouders na de scheiding gezamenlijk verantwoordelijk blijven voor de kinderen. Het voorstel moet recht doen aan de belangen van kinderen na scheiding. Maar waarom duurde dit zo lang, terwijl er dagelijks 170 kinderen bij een scheiding zijn betrokken?

Kinderen willen in verreweg de meeste situaties dat hun ouders niet scheiden. Maar we hebben scheiden wel steeds makkelijker gemaakt, terwijl minder dan 30 procent van de gescheiden mensen zegt na scheiding gelukkiger te zijn. Om te trouwen zijn twee mensen nodig, om te scheiden maar één. Sinds 1971 stelt de wet dat er om te scheiden sprake moet zijn van duurzame ontwrichting van het huwelijk. Om dat vast te stellen, volstaat de uitspraak van één ouder, zelfs zonder motivatie. Sindsdien is het aantal scheidingen enorm gestegen. Zorgwekkend is dat steeds sneller na de geboorte van een kind wordt gescheiden. Van de stellen die scheiden (circa 110.000 per jaar) heeft 20 procent kinderen van 0 tot 4 jaar en heeft 35 procent kinderen tussen de 5 en de 9 jaar. Het eigen belang wordt boven het belang van het kind en gezin gesteld en de overheid werkt dit in de hand.

Wie wijst moeders, kinderbeschermers, politie, bemiddelaars en rechters op het werkelijke belang -niet scheiden, uitzonderingen daargelaten- van het kind? Volgens echtscheidingsonderzoeker Ed Spruijt (Universiteit Utrecht) is een scheiding voor een kind nog traumatischer dan de dood van zijn vader of moeder, zeker op lange termijn. „Bij kinderen die een ouder aan de dood zijn verloren, zie je dat de ergste effecten na twee jaar weg zijn”, zegt hij. „Bij scheidingskinderen merk je de gevolgen zelfs vijftien jaar na dato nog, vooral als de ouders ruzie blijven maken. Daardoor blijven de wonden open.” En die ruzie blijft doorgaan omdat moeders de wet straffeloos kunnen negeren. Om met Jacobine Geel te spreken: „Wordt het niet tijd het verstandshuwelijk opnieuw tegen het licht te houden? Ja, ik blijf bij je en zal al mijn best doen er een succes van te maken, omwille van de kinderen en zolang die van ons afhankelijk zijn. Hopeloos ouderwets of een liefdevol alternatief?”

Paal en perk
Hoe kindvriendelijk is Nederland ondanks al die behartigers-in-het-belang-van-het-kind? Het antwoord is simpel: Nederland is kindvijandig doordat er geen paal en perk wordt gesteld aan de scheidingscultuur, gerechtelijke uitspraken niet worden gehandhaafd en geen oplossing wordt gevonden voor -het wegwerken van de wachtlijsten van- kindermishandeling, waarvan de kans in nieuwe, samengestelde gezinnen veel groter is dan in intacte gezinnen.

De auteur is voormalig directeur en secretaris van diverse gezondheidszorgorganisaties en contactpersoon van de expertgroep die aan de minister van Justitie voorstellen heeft gedaan om de echtscheidingswetgeving te veranderen.