Met de vertaling is een periode van maar liefst bijna veertig jaar afgesloten. Het werk begon al in 1964. Toen startte het Zwitserse echtpaar Paul en Inge Meier, die namens Wycliffe in Nigeria werkten, met de vertaling van het Nieuwe Testament. De Blois: „Het was toentertijd politiek en kerkelijk een omstreden zaak om een vertaling in de Izi-taal te beginnen. Men beschouwde de inwoners van het Izi-gebied als achterlijke bosjesmensen. Ook hun taal was niet meer dan een dialect van het Igbo, de belangrijkste taal in dat gebied, die door miljoenen wordt gesproken. In deze taal was de Bijbel wel voorhanden.”

Meier zette echter door en startte fundamentele werkzaamheden, zoals het op schrift zetten van de taal en het ontwerpen van een grammatica. Hij vestigde zich met zijn vrouw en kinderen in een klein dorpje. Hij kreeg hulp van de Izi Samuel Iyoku, een van de eerste christenen in het Izi-gebied. Deze is later predikant geworden en maakt tot op heden deel uit van het vertaalteam.

In 1976 moesten alle buitenlandse medewerkers van Wycliffe om politieke redenen Nigeria verlaten. Het Nieuwe Testament was toen gelukkig bijna klaar. Wycliffe toonde in die tijd -later werd dat anders- niet zoveel interesse in de vertaling van het Oude Testament en liet het er voorlopig bij. De Zending Gereformeerde Gemeenten (ZGG), vanaf 1974 actief in het Izi-gebied, was overtuigd van de noodzaak van een eigen en complete vertaling. Een van de eerste zendingswerkers, J. Commelin, had goede contacten met Meier. De Nigeria Reformed Church, de kerk die ontstond uit het zendingswerk van de Gereformeerde Gemeenten, was zelfs een van de eerste kerken die de vertaling van het Nieuwe Testament is gaan gebruiken.

Om het vertaalproject van het Oude Testament te beginnen, werd Reinier de Blois in 1983 uitgezonden. Tot 1990 was hij in Nigeria voor dit project werkzaam. Hij kon al snel aan de slag met het vertalen, omdat de taal al op schrift was gesteld. Samen met twee Izi’s werkte hij gestaag door. In 1987 kwamen er nog twee andere talen bij, het Ikwo en Ezaa, talen die verwant zijn aan het Izi. „De vertalers konden van elkaar profiteren.”

Behalve ds. Iyoku was ook de latere ds. Nicodemus Ude vanaf het begin bij de vertaling van het Oude Testament betrokken. De vertalers maakten eerst een proefvertaling van elk boek op basis van het Engels. Die proefvertaling werd dan door een typist in de computer gezet, waarna De Blois de vertaling aan de grondtekst toetste. Eventuele onjuistheden of onduidelijkheden werden daarna weer met de vertalers doorgesproken, net zolang tot men het eens was. Ook werden vertaalde bijbelgedeelten in de dorpen getest. Mensen werden bijeengeroepen, de vertaling werd voorgelezen, en de toehoorders werd gevraagd om met eigen woorden na te vertellen wat men ervan begrepen had. „Zo kwamen we ook vele fouten en onduidelijkheden op het spoor.”

Na 1990 zette De Blois zijn werkzaamheden vanuit Nederland voort. Ongeveer twee keer per jaar reisde hij voor dit project naar Nigeria. Inmiddels had hij ook andere taken gekregen. De Blois werd gedetacheerd als vertaalconsulent bij de Wereldbond van Bijbelgenootschappen (UBS). Hij begeleidt nu zes vertaalprojecten in Guinée en is voor driekwart van zijn tijd bezig met het opzetten van een nieuw Hebreeuws woordenboek, dat qua opzet en methode op zeer recente taalkundige inzichten gebaseerd is en met name voor bijbelvertalers bestemd is. De ZGG heeft hem voor het grootste deel in dienst, wat volgens De Blois het belang onderstreept dat de ZGG hecht aan bijbelvertaalwerk. Ook de uitgave van een Hebreeuws woordenboek komt het bijbelvertaalwerk ten goede.

Het is de bedoeling dat er rond augustus een officiële presentatie van de Bijbel in Nigeria plaatsvindt. Uitgeverij Jongbloed heeft 2000 exemplaren gedrukt, een soort testeditie. De komende jaren zullen Izi’s de vertaling gaan gebruiken en indien nodig van commentaar voorzien. Zodra de Ikwo- en Ezaa-vertalingen gereed zijn, volgt er een nieuwe (grotere) en zo nodig herziene oplage. De ZGG bekostigt het hele project.

Het lezen van de Bijbel zal voorlopig nog wel de nodige problemen geven. Het analfabetisme in Nigeria is groot. Naar schatting meer dan de helft van de inwoners kan niet lezen of schrijven. „Toch is er een honger naar Gods Woord”, zegt De Blois. „Je ziet vrouwen met de Bijbel onder de arm naar de kerk komen, maar tijdens het lezen houden ze de Bijbel nogal eens ondersteboven. Maar al zou er maar één persoon per gezin de Bijbel kunnen lezen en deze kunnen voorlezen, dan zijn we al blij. Ook willen we meer doen aan het verspreiden van cassettebandjes waarop bijbelgedeelten in het Izi opgenomen zijn.”

Vroeger was het lezen van de Bijbel gekoppeld aan catechisatie. Er gaan stemmen op om dit weer in te voeren. Ook worden er proeven gedaan om op lagere scholen de Izi-taal weer in te voeren. De situatie is nu zo dat kinderen de eerste levensjaren thuis het Izi horen en aanleren, daarna op hun zesde naar school gaan en daar ineens onderwezen worden in het Engels, de nationale taal van Nigeria. Kinderen leren zo lezen en schrijven in een taal die ze niet kennen. Het gevolg is dat ze noch goed leren lezen en schrijven noch het Engels goed gaan beheersen. Als meer mensen het Izi kunnen lezen, zal de markt voor de Bijbel in het Izi ook groot zijn, zo verwacht De Blois.

Voor de officiële presentatie in augustus zijn alle kerken in Nigeria uitgenodigd, zoals de RK-Kerk, de Assemblies of God en de Anglicaanse Kerk. De Blois: „Wij hebben vanaf het begin dat we in Nigeria werkten goede contacten gehad met andere kerken. De Heere heeft vele deuren willen openen. Een pastoor bijvoorbeeld die nog maar net van Rome kwam, heeft vele honderden exemplaren van het Nieuwe Testament opgekocht, zodat we direct door onze voorraad heen waren. Dat de Bijbel overal wordt gebruikt, in welke kerk ook, is iets dat we graag zien.”