Het lijkt zo vanzelfsprekend, maar bloedstolling is niets minder dan een strijd op leven en dood. Zo’n twintig chemische nauw op elkaar afgestemde en uiterst complexe reacties volgen elkaar razendsnel op als het lichaam gewond is. Ze zorgen voor een tijdelijke oplossing, zodat de beschadigde bloedvaten zich kunnen herstellen.

Zodra de bloedplaatjes in contact komen met bestanddelen van onderliggend weefsel, vormen ze een eerste, zachte stolling. Omdat dit onvoldoende beschermt tegen nieuwe invloeden van buitenaf, zet het stollingsmechanisme een complete kettingreactie in werking, waardoor het eiwit fibrine, dat normaal in passieve vorm in het bloed aanwezig is, geactiveerd wordt en een onoplosbaar netwerk vormt. Dit netwerk vangt onder andere bloedcellen uit de bloedbaan op, waardoor er een harde korst over de wond ontstaat.

Als er maar één schakeltje in dit proces ontbreekt, werkt het stollingsmechanisme niet. Sterker: het mechanisme kan dan zelfs dodelijk zijn. Het is wat in ID-termen heet onherleidbaar complex. Oftewel: het kan niet ontstaan zijn uit eenvoudiger mechanismen door toevallige veranderingen en natuurlijke selectie. „Alle elementen moeten tegelijk in het proces zijn geplaatst”, zegt biochemicus Michael Behe.

Duplicatie van genen kan de ontwikkeling van het stollingsproces volgens Behe niet verklaren. „Omdat het ene eiwit het ander activeert, en zo vele stappen achter elkaar, zal een kopietje nooit een nieuwe stap in de kettingreactie worden. De kans dat een kopieerfoutje wél tot een nieuwe stap in het proces zou leiden, is zo klein dat het tijdsbestek van 14 miljard jaar, de veronderstelde ouderdom van de aarde, bij lange na niet toereikend is.”

Bovendien zijn evolutionistische verklaringen volgens Behe verhaaltjes, ze missen de details op moleculair niveau. „De controle van het stollingsproces komt zo precies, dat kleine variaties in het stollingspoces fataal kunnen zijn. De evolutionisten moeten maar eens schematisch, op moleculair niveau aantonen hoe dit ontstaan is. Zonder deze aspecten is er geen sprake van wetenschap.”

Evolutie: Genenverdubbeling sleutel

„Eigenlijk is het bloedstollingsproces opvallend eenvoudig”, zegt de Amerikaanse evolutionist en hoogleraar celbiologie Kenneth Miller. „Maar aan de andere kant: elke fase in de bloedstolling is onmisbaar; de mens kan het niet doen met minder stappen. Dit betekent echter niet dat het stollingsmechanisme niet geëvolueerd kan zijn uit eenvoudiger processen die nog steeds in de natuur voorkomen.”

De sleutel tot een evolutionistische verklaring van het onstaan van het bloedstollingsmechanisme is het feit dat stollingsfactoren -eiwitten- verdacht veel op elkaar lijken. Dit duidt volgens hen op een gemeenschappelijk begin, waaruit door genenverdubbeling en natuurlijke selectie de verschillende eiwitten zijn ontstaan die in het stollingsmechanisme een rol spelen. „De details van dit pad kennen we inderdaad nog niet”, zegt de bekende evolutionist Richard Dawkins, „maar dat is geen reden om te stoppen met onderzoek of de gaten met een buitenaardse macht op te vullen, zoals Intelligent Design doet.”

De evolutie van het stollingsproces begint volgens Miller zo’n 600 miljoen jaar geleden in een klein, ongewerveld dier met een lage bloeddruk. Als voorbeeld neemt hij een zeekreeft. Het mechanisme in dit diertje is weinig meer dan een samenklontering van witte bloedlichaampjes en een regelmechanisme dat de bloedstroom ter plekke remt.

Wanneer het bloed in aanraking komt met een nieuwe omgeving, reageren sommige enzymen -eiwitten die biologische reacties in een cel mogelijk maken- in de bloedbaan hierop door wat aan de eiwitten in het bloed te sleutelen, aldus Miller. Miljoenen genenduplicaties gedurende evenzoveel jaren zorgen er vervolgens voor dat er soms wel eens een fout kopietje van een enzym in de bloedbaan terechtkomt. Dit ’foute’ enzym sleutelt net op een andere manier aan de eiwitten in het bloed, zodat deze anders reageren tijdens het stollingsproces. Vanaf dat moment doet natuurlijke selectie haar werk, wat uiteindelijk leidt tot het hypergevoelige bloedstollingsmechanisme in het menselijk lichaam.