Risicoselectie, vereveningssysteem, naturapolis, restitutiepolis; bijna achteloos rollen de termen uit de mond van VVD-senator Swenker. Druk gebarend maakt de politica in een betoog van ongeveer een halfuur kenbaar voorzichtig enthousiast te zijn over de nieuwe zorgwet van haar partijgenoot minister Hoogervorst van Volksgezondheid.

Op de publieke tribune doet Trix van der Torren nauwelijks moeite haar ergernis te onderdrukken. „Swenker is nu al een halfuur aan het woord, maar het woord patiënt heb ik haar nog niet horen noemen. Het gaat vooral over financieringsstromen en over allerlei details in de wet.”

Van der Torren, in Gorinchem gemeenteraadslid voor de VVD, steekt haar lidmaatschap van de partij niet onder stoelen of banken. Op haar revers prijkt de button van de liberale partij. Blikvanger op haar button is echter het stickertje met de tekst ”nee” dat Van der Torren er speciaal voor het debat op heeft geplakt. „Nee; daar wil ik mee zeggen dat de manier waarop de wet nu wordt uitgewerkt volgens mij niet deugt. Door de nieuwe zorgwet worden gezondheidszorginstellingen nog kolossaler en anoniemer. Alleen de managers worden er beter van.”

„Het is droevig dat Eerste-Kamerleden die zo’n grote verantwoordelijkheid dragen toezien hoe van de patiënt een proefkonijn wordt gemaakt”, vindt Irene Ubbink (60) uit Haarlem. Net als Van der Torren heeft ook zij weinig vertrouwen in de nieuwe wet, die als het aan de minister ligt op 1 januari van kracht wordt.

Ook een gepensioneerde huisarts „uit het midden van het land”, die niet met zijn naam in de krant wil, verfoeit het nieuwe zorgstelsel dat op 14 juni in de Eerste Kamer in stemming zal worden gebracht. „Zorg verlenen kun je niet vermengen met winst maken. En dat is precies wat met dit stelsel gebeurt”, zegt hij.

De rol van de zorgverzekeraar in het nieuwe stelsel vindt de oud-huisarts veel te groot. „Als je kiest voor een naturapolis stem je ermee in dat jouw verzekeraar je doorstuurt naar die arts of die specialist met wie hij een contract heeft. Het betalen van de rekening en dergelijke gaat dan helemaal buiten jou om. Als je zelf de zeggenschap wilt houden, moet je kiezen voor een duurdere restitutiepolis. De kosten moet je dan voorschieten en afhankelijk van je polis krijg je een deel terug.”

De grootste angst van de medicus is dat zorgverzekeraars vooral in zee zullen gaan met zorgverleners die lage kostprijzen en efficiënte behandelingen hoger zullen aanslaan dan de kwaliteit van de zorg. „En aangezien de patiënt geen zicht heeft op de kwaliteit van de zorg die verzekeraars inkopen, zullen ze voor de goedkoopste naturapolis en dus voor het slechtste gaan.”

Een gelopen race is volgens de oud-huisarts de beste typering van het debat in de Eerste Kamer. „De coalitiepartijen zullen de minister om partijpolitieke redenen hoe dan ook steunen. De zorg is onderdeel geworden van een politiek spel.”

„Wij kregen inderdaad wel heel weinig ruimte om onze opvattingen over de wet kenbaar te maken”, zegt Christien van der Hoeven, beleidsmedewerkster van de CG-Raad, die opkomt voor chronisch zieken en gehandicapten. Ze zit in de ’meeluisterzaal’ in de Tweede Kamer, die opengaat als de oude publieke tribune in het Eerste-Kamergebouw het aantal toeschouwers niet langer kan herbergen.

Van der Hoeven refereert aan de hoorzittingen die de Eerste Kamer in de aanloop naar het debat organiseerde. „Samen met nog vijf andere patiëntenorganisaties wilden wij eerst wat algemene opmerkingen over het nieuwe zorgstelsel maken, maar daar kwam niets van in. We kregen even de tijd om wat concrete vragen te beantwoorden. Voor we het wisten, stonden we weer op de gang.”

Trix van der Torren, nog altijd op de publieke tribune van het Eerste-Kamergebouw, ziet een parallel tussen het nieuwe zorgstelsel en de Europese grondwet. „Niemand begrijpt waarom ze er zo nodig moeten komen, alleen het kabinet.”