Borden met de tekst ”Let op, overstekende vogels” staan niet voor niets langs de Markweg in het Rotterdamse havengebied. Zwermen meeuwen vullen de lucht. Soortgenoten broeden op grasvlaktes en bedrijventerreinen.

Vooral zilvermeeuwen en kleine mantelmeeuwen voelen zich uitstekend thuis in de haven van Rotterdam. Voedsel is er immers genoeg. Achter vissersschepen die langs de kust varen is de ’tafel’ gedekt. Visafval en bijvangst verdwijnen overboord, waarna de meeuwen met weinig moeite hun eten kunnen verzamelen. Verder zorgt de monding van de grote rivieren voor extra voedselaanbod.

Inmiddels broedt 15 procent van de totale Nederlandse populatie zilvermeeuwen in het westelijk deel van het havengebied. Voor de kleine mantelmeeuw ligt dit percentage zelfs op 33. Pakweg 40.000 broedparen vinden hier hun plek. De kolonie is de grootste van Europa.

De vogels zorgen voor de nodige herrie, maar ook voor serieuze overlast, vooral tijdens het broedseizoen. Zo vallen de dan agressieve beesten regelmatig onderhoudsmedewerkers aan die bijvoorbeeld een terminal in de Dintelhaven willen schoonmaken. De vele vogels zijn ook een gevaar op de weg. Verder tasten de uitwerpselen installaties aan en moeten bedrijven extra schoonmaken.

Het grootste probleem veroorzaakt echter de wetgever, aldus projectleider Jasna de Groot van het Havenbedrijf Rotterdam. „Als wij terreinen willen uitgeven mogen daar op dat moment geen vogels broeden. Voorkomen van broedparen lukt bijna niet, meeuwen zijn erg inventief.”

Een verzoek tot ontheffing van deze maatregel duurt maanden, zo weet De Groot uit ervaring. „Toen we een braakliggend terrein wilden bebouwen, ontdekten we een orchidee. De Europese Habitatrichtlijn beschermt deze bloem. Uiteindelijk duurde het acht maanden voordat we verder konden. We moeten terreinen eigenlijk preventief maaien om deze procedures te voorkomen, maar dat kan toch niet de bedoeling zijn?”

Samen met onderzoeksbureau Waardenburg zoekt het Havenbedrijf naar oplossingen om de kolonies te verplaatsen. Zo is er nog ruimte op de Maasvlakte en zou een Tweede Maasvlakte extra capaciteit kunnen bieden. Meeuwen verhuizen echter niet vanzelf. „Het gedrag van meeuwen is niet te beïnvloeden, maar we kunnen bijvoorbeeld de Maasvlakte wel geschikter maken.” In de praktijk betekent dit dat er grote vlaktes moeten zijn waar meeuwen ongestoord kunnen broeden.

Verder kunnen de huidige locaties minder geschikt worden gemaakt. Stichting Ark -een adviesbureau voor natuur- en landschapsontwikkeling- geeft invulling aan dit idee door een viertal paarden in het gebied aan de Markweg los te laten. Voor alle duidelijkheid: de zogeheten konikpaarden fungeren niet als een stel vogelverschrikkers.

„Grazende paarden zorgen voor een grotere diversiteit in de begroeiing”, legt Leo Linnartz van Stichting Ark uit. „Met hun hoeven trappen ze de grond los, waardoor nieuwe planten kunnen ontkiemen. Zo ontstaat een perceel met bosjes, bomen en grasland. Daar houdt een meeuw niet van, die wil een grotere vlakte.”

De Faunabescherming gelooft niet in deze oplossing. De organisatie is bang dat de paarden de jonge meeuwen doodtrappen. Woedende meeuwen zullen de paarden aanvallen, die vervolgens op hol slaan. Door de konijnenholen kan het paard struikelen en de benen breken, zo vreest de milieubeweging.

Aan de Markweg heerst echter geen staat van oorlog tussen beide diersoorten. Integendeel, de paarden grazen rustig tussen de meeuwen door. „De mens is een verstorende factor, op paarden reageren ze veel minder fel”, vindt Linnartz.

Projectleider De Groot van het Havenbedrijf geeft toe dat deze proef -kosten 10.000 euro per jaar- geen directe oplossing van het probleem is. De overlast voor bedrijven blijft. „Corus en Esso hebben een ontheffing en mogen dus de meeuwen verjagen om de veiligheid te waarborgen. Ik verwacht dat meer bedrijven een ontheffing gaan aanvragen.”