Minister Straw van Buitenlandse Zaken maakte de beslissing maandagmiddag bekend in het Lagerhuis. Hij sluit niet uit dat als de omstandigheden wijzigen, de draad weer wordt opgepakt. Maar op dit moment, na het nee van de burgers in Frankrijk en Nederland, acht hij het niet zinvol het voorgenomen traject te vervolgen. Wanneer de volksraadpleging in het Verenigd Koninkrijk precies zou plaatsvinden, stond nog niet vast, maar het was in ieder geval de bedoeling te kiezen voor een datum in de eerste maanden van 2006.

Formeel blaast het kabinet in Londen de stembusgang niet volledig af, maar met het nu ingenomen standpunt lijkt het er toch veel op dat het de beoogde gemeenschappelijke constitutie naar de prullenbak verwijst. Dit laatste druist in tegen de opvattingen van onder anderen aanvoerder Barroso van de Europese Commissie en de Luxemburgse premier Juncker, die gedurende dit halfjaar het voorzitterschap van de Unie bekleedt. Zij willen voortzetting van het ratificatieproces, zodat alle lidstaten een oordeel kunnen geven over het verdrag. Ook president Chirac van Frankrijk en bondskanselier Schröder van Duitsland dringen aan op die benadering.

Straw meent dat het aan de regeringsleiders is om de gerezen problemen te analyseren en vervolgens conclusies te trekken over wat te doen. De hoogste politieke vertegenwoordigers zullen de zaak bespreken tijdens hun top van volgende week donderdag en vrijdag in Brussel.

Barroso en Juncker benadrukken dat tot dusver geen van de EU-partners een definitief besluit heeft genomen en dat ze allemaal vragen om een discussie. „De grondwet is niet dood. Dat zou het geval zijn geweest als Groot-Brittannië had gezegd dat het die niet zal ratificeren, maar dat is niet gebeurd”, aldus Juncker.

De Franse minister van Europese Zaken, Colonna, verklaarde in een reactie: „Het mag niet zo zijn dat een van de lidstaten de afwikkeling van het project blokkeert. Alle landen de gelegenheid bieden zich uit te spreken, is gewoon een kwestie van democratie.” Een Poolse bewindsman pleitte maandag eveneens voor het afwerken van de route. Bij Tsjechië daarentegen lijkt de animo daarvoor niet groot. Al met al heerst er binnen de EU verdeeldheid over hoe te handelen.

Blair neemt op 1 juli de voorzittershamer van de Unie over van Juncker. Hij voert derhalve in de tweede helft van dit jaar de regie over de verdere beraadslagingen op dit vlak. Het nieuwe verdrag kan juridisch alleen in werking treden als elk van de 25 lidstaten ermee instemt.

Het komt de premier van het Verenigd Koninkrijk waarschijnlijk niet slecht uit als het referendum wordt afgelast. De kans dat de eilandbewoners een negatief vonnis vellen, lijkt erg groot en die uitslag zou Blair naar verwachting nopen tot aftreden. Hij betuigde maandag steun aan de grondwet en duidde die in een kranteninterview aan als „een volkomen zinnige stap voorwaarts.”

De Britten zijn traditioneel in meerderheid eurosceptisch. Zij zijn bang dat het uitdraait op de vorming van een superstaat, met verlies van nationale soevereiniteit, en voelen meer voor een EU die beperkt blijft tot een uitgebreide vrijhandelszone.