Haim Roet is een van de overlevenden van de holocaust die hun leven aan de inzet van de Deeskers te danken hebben. Twee zussen van hem zijn in de oorlog vermoord. De oorlog laat hem niet los. In 1989 organiseerde hij een protestactie bij de Nederlandse ambassade in Tel Aviv tegen de vrijlating van de Duitse oorlogsmisdadigers Aus der Fünten en Fischer.

In de oorlog heette hij Henk Roet. Hij was toen anderhalf jaar ondergedoken bij Antony en Aleida Deesker, die een bakkerij hadden in het Drentse Nieuw-Amsterdam. Eind mei was hij vanuit Israël even terug in Nieuw-Amsterdam en in Nieuwlande. Deze twee plaatsen hadden in de oorlog de naam Drents Palestina, vanwege de vele joden die er waren ondergedoken. Hij was een van de honderd joodse kinderen die door Arnold Douwes en zijn joodse helper Nico Léons uit de klauwen van de Duitsers zijn gered. In totaal redden zij 500 joden.

Haim herinnert ze zich de eerste dagen in Drenthe nog goed. Na de laatste razzia in Amsterdam raakte zijn familie verspreid over diverse plaatsen. „Het was een koude avond in november 1943”, vertelt hij. „Ik was toen elf jaar. Bij het station in Hoogeveen zette Nico mij achter op zijn fiets. Verkleumd kwamen we aan in Elim, waar we in de pastorie van dominee Eizenga even op adem konden komen. Toen verder naar Nieuw-Amsterdam, waar ik na een barre fietstocht bij de familie Deesker terechtkwam.”

Douwes en Léons hadden voor Henk eerst een beroep gedaan op de gereformeerde dominee. „Die bange, bekrompen man zat te sidderen op zijn stoel”, herinnert Léons (84) zich. „Hij zocht naar allerlei uitvluchten. Het idee dat hij een onderduiker, en nog wel een jood, in huis zou nemen, vond hij eenvoudig absurd. Arnold schold hem uit voor lafaard en kleingelovige. De Deeskers hadden gerekend op een klein meisje en nu kregen ze een jongetje. Ze hadden nog twee joodse onderduikers.”

Haim Roet denkt met dankbaarheid terug aan de tijd bij de familie Deesker. Na de oorlog droeg hij zijn pleegouders voor de medaille van de staat Israël voor de ”Rechtvaardigen onder de Naties”. Deze onderscheiding van het instituut Yad Vashem werd in 1983 postuum toegekend. Tijdens hun leven wilden de Deeskers niet bedankt worden voor hetgeen zij in de oorlog voor anderen hadden gedaan. Hun geloof was de motivatie voor hun levensgevaarlijke inzet.

Hun dochters Ali Hesseling uit Emmer-Compascuum en Gerry Bokhove uit Emmen kwamen vorig jaar de medaille van de ”Rechtvaardigen onder de Naties” weer tegen. Ze vroegen zich af waar ze met de onderscheiding heen moesten. Hun kleinkinderen waren niet geïnteresseerd. Ze kwamen opnieuw in contact met Haim Roet in Israël. Samen werden ze het er over eens dat de medaille toekwam aan Nico Léons, de man die in de oorlog zo’n grote rol in hun leven had gespeeld.

Léons was verrast door deze geste. Hij vond het te veel eer om de Yad Vashem-onderscheiding van de familie Deesker voor zichzelf te accepteren. „Ik heb een mitswa (goede daad, LH) gedaan en ik hoor daar niet voor beloond te worden”, was zijn conclusie. Hij schonk vorige maand het kleinood, samen met het door hem geschreven boek ”Mitswa en christenplicht” aan het Joods Historisch Museum in Amsterdam, dat de schenking dankbaar in de collectie heeft opgenomen.

Haim Roet is in Israël de oprichter en voorzitter van het Jews Rescued Jews Committee (JRJC). Dit wil de joden eren die in de oorlog medejoden hebben gered. Nico Léons neemt onder hen in ons land een bijzondere plaats in. Het JRJC wil hun verhalen vastleggen als „een erkenning van rechtvaardige joden.”

In augustus wordt onder het motto ”Still going strong 1945-2005” in Amsterdam een internationaal driedaags congres gehouden van mensen uit de hele wereld die als joods kind gedurende het nazi-regime in Europa werden vervolgd. Een van de hoogtepunten is het uitreiken van onderscheidingen in het project ”Joden redden joden” in de Portugees-Israëlitische synagoge. Nico Léons zal daar verschillende door hem geredde kinderen ontmoeten. De namen van Antony en Aleida Deesker uit Nieuw-Amsterdam zullen er met ere worden genoemd.