CDA-fractieleider Verhagen erkende dat de bevolking duidelijk heeft gemaakt dat „Europa te snel gaat.” Hij pleitte daarom voor „een pas op de plaats.” De politiek moet nu eerst gaan werken aan herstel van het vertrouwen in de Europese samenwerking, voordat de verdieping of de verbreding van de EU verdergaat.

Ook VVD-aanvoerder Van Aartsen wil „een periode van reflectie.” Premier Balkenende zou daarvoor moeten pleiten op de komende EU-top.

PvdA-fractievoorzitter Bos noemde de hoge opkomst bij het referendum „een overwinning voor de democratie.” Volgens hem blijkt uit het massale nee niet dat de kiezers anti-Europees zijn, maar dat zij „onvoldoende vertrouwen hebben in het tempo en de richting van de Europese samenwerking.” Hij zou de Kamer donderdag in een spoeddebat vragen de uitslag van het referendum over te nemen.

De tegenstanders van de grondwet pleitten woensdagavond net als de voorstanders voor een periode van bezinning. „De ontstane situatie -voorlopig geen verder politieke integratie van Europa- dwingt de politiek eerst het gat tussen de wil van de politiek en die van de burger te dichten”, aldus de SP. De partij wil graag dat er een nationale conventie komt waarin politici, maatschappelijke organisaties en burgers met elkaar praten over de toekomst van de EU en de plaats van Nederland in Europa.

ChristenUnie-SGP-europarlementariër Blokland vindt dat de Europese Raad moet gaan bedenken hoe hij het vertrouwen van de burger kan terugwinnen. Nu de grondwet na twee afwijzingen „dood en begraven” is, moet er een nieuw verdrag komen, „zonder al die bombast over een federaal Europa.”

De referendumuitslag is volgens hem een teken dat „de ontevredenheid over het gevoerde beleid in de EU zeer breed aanwezig is.” De Unie moet „haar takenpakket afslanken” en het politieke zwaartepunt moet bij de lidstaten blijven liggen.

Het overduidelijke en overtuigende nee is een ja voor een slanker Europa, vindt de SGP-Tweede-Kamerfractie. „De grondwet is nu echt passé.”

De partij wil dat het ratificatieproces in de andere landen wordt stopgezet en dat er zo snel mogelijk wordt heronderhandeld, liefst over een terugtredende EU. „Hoe dan ook moet de preambule, die de joods-christelijke traditie verduistert, van de baan.”

LPF-leider Van As vindt het ook tijd voor bezinning, niet alleen nationaal, maar ook op Europees niveau. „We kunnen in Nederland, maar ook in Europa niet langer de fundamentele vraag uit de weg gaan welk Europa ons voor ogen staat.”

Kamerlid Wilders wil dat het kabinet aftreedt, maar hij staat daarin alleen.