„Hebben we nog oog voor de zegeningen die het beoefenen van de huisgodsdienst met zich meebrengt?” vraagt de hervormde predikant, verbonden aan de Christelijke Hogeschool Ede, zich af. „Kijk maar wat à Brakel ervan zegt: Het is een middel waardoor onbekeerden genade kunnen ontvangen en mensen die de Heere vrezen Hem meer en meer kennen. Daarnaast zal de onderlinge liefde erdoor toenemen, de zonde en ijdelheid uit de harten en huizen worden geweerd en komt er vertroosting voor in de plaats.”

Diverse predikanten uit de Nadere Reformatie schreven handboeken over huisgodsdienst. Drs. Van Campen: „Het verwaarlozen van de huisgodsdienst is een belangrijke oorzaak van de huidige crisis in de gereformeerde gezindte. Dan kunnen we nog wat vormen en regels hebben, maar we laten de volgende generatie een leeg testament na.”

De predikant is een vurig voorstander van een herijking en herwaardering van de huisgodsdienst. „Als er een geestelijke opwekking zou komen, begint die in de gezinnen. We moeten huisgodsdienst niet overlaten aan evangelische kringen, want het is een voluit Bijbelse opdracht en heeft in onze traditie altijd een grote plaats gehad.”

Ontbreekt het ons niet te veel aan discipline? vraagt hij zich af. „Prof. dr. W. H. Velema heeft er ook al eens op gewezen dat het geestelijke leven tijd en tucht nodig heeft. De wereld wordt niet moe in het vragen naar onze kostbare tijd en daarom moeten we de discipline opbrengen om het dienen van de Heere een centrale plaats in onze gezinnen te geven.”

Vier kernwoorden zijn volgens drs. Van Campen van belang: „Openheid, respect, liefde en eerbied. Er moet ruimte zijn voor gesprek vanuit onderlinge liefde en vertrouwen. Vertel als ouders eens hoe goed het is om de Heere te dienen. Daarnaast moet er eerbied zijn voor de Schriften. Ik maak me enorme zorgen over de verplatting in het spreken over God. Beseffen we nog dat als we uit de Bijbel lezen dit het Woord van de Heilige is?”

Wacht met het gesprek niet tot de kinderen in de pubertijd komen, waarschuwt de predikant. „Dan zijn de jongeren wegens interne verbouwing gesloten. Maar begin er zo vroeg mogelijk mee. Kinderen knappen af op geslotenheid. Als een vierjarig kind geen antwoord krijgt op de vraag wat de Heere voor zijn ouders betekent en ook geen antwoord op die vraag krijgt als hij vijf jaar is, zal het daarna geen vragen meer stellen.”

De beste preek was het leven van mijn moeder, zei ooit een meisje tegen drs. Van Campen. „Er is niets zo verlammend dan om rechtzinnig te zijn in de leer, maar dat onze woorden breken op onze daden. Kinderen merken als hun ouders alleen en samen steeds aan de voet van het Kruis verblijven. Als het dagelijkse leven gestempeld wordt door de omgang met de Heere, blijkt dat uit alle keuzes die we maken.”

Hoe nu concreet inhoud te geven aan huisgodsdienst? Drs. Van Campen: „Het gezin mogen we zien als een kerkje in de kerk. Alles wat in de grote gemeente gedaan wordt, moet ook in de kleine gemeente een plaats krijgen. Het gaat in huisgodsdienst niet om opzienbarende dingen, maar om de omgang met het Woord, het gebed en het lied. Net als in de kerk. Ik vrees dat vooral het samen zingen een ondergewaardeerde positie in het gezin inneemt. Maar hoe zouden we reageren als de dominee zondag meedeelt dat er voortaan tijdens de kerkdienst niet meer gezongen zal worden?”

De meeste christelijke gezinnen lezen nog regelmatig uit de Bijbel, denkt de predikant. „Maar is het niet een ritueel geworden? Even lezen, bidden, afwassen en we zijn weer klaar? Ik ben er een groot voorstander van dat kinderen meelezen en er ook na het eten ruimte is om over een moeilijk gedeelte na te spreken. Wees geen vlinder die van bloem tot bloem vliegt, maar een bij. Die kruipt in een bloem om er voeding uit te krijgen. Drie vragen zijn voor het nagesprek van belang: wat staat er, wat betekent het en wat zou de Heere van ons vragen?”

Ook het hardop bidden is van groot belang, stelt drs. Van Campen. „Daarbij kunnen we allereerst denken aan het vóórbidden. Hoe kunnen de kinderen anders ooit leren waar ze om moeten en mogen vragen? Daarnaast mag de voorbede een plaats krijgen. Betrek de kinderen daarbij. Het eindexamen, de spanning in de verkering: alles mogen we de Heere opdragen. Wat houdt ons tegen om hardop te bidden? Schroom? Onze opvoeding? We moeten niet denken dat het om mooie gebeden gaat, maar wel om een kort gebed vanuit het hart.”

Ouders hebben een doopbelofte, en daar herinnert de hervormde predikant ze graag aan. „De vader is de priester en vervult daarmee een voortrekkersrol. Hij is er verantwoordelijk voor dat de huisgodsdienst niet verslapt, maar moet ook zorgen zelf leerling te zijn op de leerschool van de Geest. Hij kan niet altijd tegen zijn vrouw zeggen: Ga jij vanavond maar naar de Bijbelkring, ik moet overwerken. Daarnaast moet de betekenis van doop en verbond keer op keer ter sprake komen. Waarom willen zoveel christelijke jongeren vandaag de dag overgedoopt worden? Omdat we ze de waarde van de kinderdoop niet meer bijbrengen.”

De omgang met God is het gebinte van de dag. Daarom pleit drs. Van Campen ervoor iedere dag minimaal één moment van de dag als gezin samen door te brengen. „Als het niet bij de maaltijd kan, zoek dan maar een alternatief. Voor veel kerkmensen lijkt alles belangrijker te zijn dan het geestelijke leven. Huisgodsdienst mag geen sluitpost worden, voor als we nog wat tijd over hebben. Zeker, de sleutel van het hart van onze kinderen hebben we niet op zak, maar we hebben wel een opdracht. Daar verbindt de Heere ook rijke beloften aan. Hij zal Zijn Naam voortplanten van kind tot kind. Wat mogen we een verwachting van de Heere hebben.”

Dit is het laatste deel in een serie over huisgodsdienst. Aanleiding vormde een vorige week gepresenteerd onderzoek van het LCJ.