Zo rond het middaguur is wel duidelijk dat er hoog bezoek op komst is. Aan het uiteinde van de markt, bij de bushaltes, staat een ME-bus geposteerd en komen wat journalisten opdagen. Een voorlichter van de gemeente drentelt op de stoep heen en weer. „De Koningin zal wel voorbijkomen”, grapt een stoffenhandelaar tegen een verbaasde klant.

Dan komen er politiemotoren om de hoek, gevolgd door een grote, donkerblauwe bus met geblindeerde ramen. Het portret op de buitenkant vertelt wie er in zit: Geert Wilders. De slogan wijst uit waarvoor hij komt: ”Nederland moet blijven”. Wilders wil de Europese grondwet niet. Het referendum is voor hem een unieke eerste oefening met het mobiliseren van kiezers voor zijn eigen doel.

Op zijn website heeft Wilders een artikel geplaatst waarin de Britse Independent beschrijft hoe hij overal als een popster wordt onthaald. Dat blijkt in Apeldoorn erg mee te vallen. Een beetje verdwaasd staart het oploopje naar zijn witte jekkertje, waarop alweer in rood-wit-blauw is aangegeven dat Nederland moet blijven. Vier gewapende lijfwachten om Wilders vormen een intimiderend kordon.

Een oudere vrouw in korte broek laat zich echter niet afschrikken. Terwijl Wilders’ ogen nog knipperen van de zon, vliegt ze haar held om de hals. In de oorlog was ze als negenjarig kind de jongste verzetsstrijder, vertrouwt ze hem toe. Nu hoort ze bij hem. De grondwet zal ze niet steunen. En zodra er weer kamerverkiezingen zijn, is hij beslist haar man.

Het laatste hoort Wilders vaker tijdens zijn schuifeltocht tussen de marktkramen. Vooral van de koopmannen achter hun waren. „Hé man, ik vind je geweldig, ik ga op je stemmen”, roept er een. Een ander: „Ha, meneer Wilders, zal ’k je ’s wat vertellen? Ik vind jou een aardige man, jongen! Ik ga zeker op je stemmen. En tegen de grondwet!”

Terwijl de vier lijfwachten venijnig naar de menigte loeren -Wilders wisselt geen woord met hen- laat deze held der kooplieden zich bij visspecialist Bouhof een harinkje smaken. Het beest verdwijnt professioneel in zijn keelgat. Dan even op de foto met een fan van middelbare leeftijd en hup weer verder, want er moeten folders uitgedeeld en mensen overtuigd.

Krijgt Wilders wel eens wat negatiefs te horen, tijdens zulke trektochten? Welnee, beweert een medewerker, die op gepaste afstand -ook al in een wit jasje- meeschuifelt. „We zijn al met al best een beschaafd volkje.” Zijn blik valt op het kogelwerend scherm dat de achterste veiligheidsman bij zich draagt. Niettemin zegt hij: „Er schuilt best iets goeds in de mens.”

Af en toe knikt de medewerker minzaam naar collega’s van de tegenpartij. Het zijn Jonge Democraten, van D66, die standaard achter Wilders aan reizen. Ze hebben weliswaar geen subsidie van 40.000 euro en dus ook geen grote blauwe bus, maar konden voor 200 euro wel een oude caravan vinden. Ook zij delen folders uit: ”Waarom Wilders Wauwelt”. Ze zijn vóór de grondwet.

De Jonge Democraten krijgen aanmerkelijk meer afwijzende reacties dan Wilders. Als een voorbijganger het onafhankelijke kamerlid vraagt wat hij nu moet met al die tegengestelde geluiden, beweert deze heel simpel dat zij van de „verkeerde partij” zijn. En somt nog maar eens op waarom alles slechter wordt als Europa deze grondwet krijgt. „Maar besef wel: tegenstemmen betekent niet dat je ook tegen Europa bent.”

Wilders’ folder is glashelder over de bezwaren. „Straks zullen 80 miljoen Turken meer te zeggen hebben dan 17 miljoen Nederlanders.” En: „Nederland betaalt netto het meest aan de EU. De Grondwet biedt geen enkele harde garantie dat dit verandert.” Zien andere politici dat dan niet? Welnee, beweert Wilders in de folder, „Bos, Balkenende en Van Aartsen kiezen partij tegen vitale Nederlandse belangen.”

Op de Apeldoornse markt lijkt 90 procent van de mensen het hiermee eens te zijn. Toen hij deze maandagmorgen in Ede was, was dat precies zo, vertelt Wilders aan het einde van zijn schuifeltocht. Uiteindelijk denkt hij dat een ruime meerderheid van 60 procent over een week tegen de grondwet zal stemmen. „Het gaat mij nu vooral om zo’n hoog mogelijke opkomst, zodat de politiek het niet kan negeren”, zegt hij.

Terwijl de blauwe bus met het hoge bezoek vertrekt, maken de Jonge Democraten nog een ontspannen praatje. Dan komt plots het bericht dat Wilders helemaal niet onderweg is naar huis, maar naar het nabijgelegen Deventer. Haastig vertrekt dus ook de oude caravan. Zo zal het doorgaan. Nog een week.