Het kabinet heeft z’n financiële zaakjes prima voor elkaar, en kreeg daarvoor woensdag een schouderklopje van de Algemene Rekenkamer. Maar dat een regering z’n dingen goed doet, betekent nog niet dat het ook „de goede dingen goed doet”, zoals ChristenUnie-leider Rouvoet uitdrukte. Het laatste stond donderdag centraal in het debat waarin het kabinet verantwoording aflegde over de beleidsresultaten van 2004.

Door onder anderen GroenLinks-leider Halsema werd het debat zelfs nog breder getrokken. Openlijk sprak zij van een ”midterm-review”, een evaluatie van de stand van zaken halverwege de rit. Het kabinet is twee jaar onderweg en heeft nog twee jaar voor de boeg. Tijd voor een tussenbalans dus. Zijn Balkenende en de zijnen op de goede weg, of dienen ze bij te sturen dan wel het roer helemaal om te gooien?

Het laat zich raden wat Halsema daar zelf van vindt. Net als PvdA-leider Bos, SP-kamerlid Kant en in mindere mate ook LPF-fractievoorzitter Van As stelde ze de peilingen centraal. Uit diverse grote peilingen, waaronder het breedste bevolkingsonderzoek ooit (21minuten.nl), blijkt dat de steun voor het tweede kabinet-Balkenende onder gewone burgers is geslonken tot dieptepunten van ruim beneden de 20 procent.

Het kabinet moet zich dat ingrijpende gebrek aan maatschappelijk draagvlak aantrekken, vindt de linkse oppositie. Het moet luisteren naar de stem van het volk. Economische problemen dienen op een andere manier te worden aangepakt, kwetsbare groepen moeten compensatie krijgen. Alleen zo kan de regering iets doen aan de „vertrouwenscrisis”, waarmee zij zich ziet geconfronteerd.

Premier Balkenende is het daar niet mee eens. Te midden van de economische tegenwind wil hij met zijn tweede kabinet leiderschap tonen, zo betoogde hij. „Leiderschap betekent dat je die dingen doet die nodig zijn. En dat je daar niet voor wegloopt.”

Nee, hij is geen Nederlandse Al-Sahaf. Glashelder maakt Balkenende dat hij zichzelf ziet als een premier met een missie. Het land moet klaargestoomd worden voor de toekomst. Sociaal-economisch stond het er bij zijn aantreden als minister-president miserabel voor. Dat het nog steeds niet veel beter gaat met de Nederlandse concurrentiepositie, is te wijten aan de hardnekkigheid van die erfenis.

Het kabinet laat zich niet van de wijs brengen door alle kritiek die het te verduren krijgt. Pas over twee jaar zijn er weer verkiezingen, dat is het moment waarop de kiezer werkelijk aan bod komt. In de tussentijd wil Balkenende zich niet te veel aantrekken van negatieve peilingen. Hij beroept zich daarvoor op oud-premier Lubbers, die in zijn tijd ook tegenwind kreeg vanwege zijn harde economische maatregelen.

Lubbers hield in de jaren tachtig vol en werd herhaaldelijk herkozen. Hetzelfde overkwam oud-premier Kok, die zwaar werd bekritiseerd om zijn ingrijpen in de WAO. Door zich op zijn illustere voorgangers te beroepen, straalde Balkenende uit dat hij voor zichzelf eenzelfde eerherstel voorziet. Hij wees erop dat 2004 nog maar het eerste volledige jaar was van zijn tweede kabinet.

Steun kreeg de premier gisteren van de coalitiefracties CDA, VVD en D66. D66-kamerlid Bakker hekelde zelfs de tegenstand die zich op 2 oktober vorig jaar manifesteerde in een massademonstratie van de vakbonden in Amsterdam. Hij noemde dat een „explosie van eigenbelang, verpakt als solidariteit, terwijl dit kabinet de toekomst van onze kinderen op het oog had.”

SGP’er Van der Vlies prees Balkenende om zijn eerlijkheid. „Je moet soms door een zure appel heenbijten, en dan kun je maar beter eerlijk zijn”, luidde zijn oordeel.