„Erfgoedlijst Unesco voldoet niet meer”
De werelderfgoedlijst van Unesco voldoet niet meer aan de doelstellingen waarvoor deze ooit is opgesteld. Dat concludeert B. van der Aa in zijn proefschrift over de werelderfgoedlijst.
Van der Aa promoveert op 26 mei aan de Rijksuniversiteit Groningen. Natuurgebieden of monumenten op de lijst krijgen volgens hem nauwelijks extra geld voor onderhoud. Sommige monumenten en natuurgebieden horen er niet op thuis en het aandragen van nieuwe zaken is vooral een kwestie van politiek, aldus Van der Aa.
De werelderfgoedlijst werd in 1978 ingesteld met het doel monumenten en natuurgebieden die voor de hele wereld van waarde zijn, te beschermen. Een monument kan op de lijst komen als het aan een van de zes gestelde criteria voldoet; een natuurgebied moet aan een van vier voldoen. Pas nadat een monument of natuurgebied door een officiële nationale instantie wordt voordragen bij Unesco, maakt het kans op een plaatsje op de lijst.
„Dat is vreemd”, zegt Van der Aa. „Ik vind dat iedereen een voordracht moet kunnen doen en niet alleen organisaties zoals de Rijksdienst voor de Monumentenzorg. Daarnaast worden vier van de vijf voordrachten gehonoreerd, voor een deel omdat landen elkaar niet willen beledigen.”
De promovendus vraagt zich af wat bijvoorbeeld het Woudagemaal in Lemmer en de Stelling in Amsterdam op de lijst doen. „Het zijn wel bijzondere zaken, maar is het voor de rest van de wereld ook belangrijk? Over bijvoorbeeld de Grand Canyon, de Chinese Muur en de piramides in Egypte, die ook op de lijst staan, hoef je niet te discussiëren.”
Het effect van het predikaat werelderfgoed blijkt vooral mentaal van invloed te zijn. Monumentenbeheerders en politici denken dat een plaats op de lijst meer bescherming geeft of meer toeristen trekt. „Maar als je kijkt naar geldstromen, dan zie je dat natuurgebieden en monumenten nauwelijks meer geld krijgen dan toen ze nog niet op de lijst stonden”, aldus Van der Aa.
Wereldwijd telt de lijst 788 natuurgebieden en monumenten. Zeven daarvan liggen in Nederland. In het najaar wordt op Schiermonnikoog besloten of ook het Waddengebied voor de lijst wordt voorgedragen.