Dit geeft senatoren het recht om zonder tijdslimiet te spreken. Daardoor kunnen zij de tijdslimiet die er voor een bepaald onderwerp of wetsontwerp is ingeruimd overschrijden, met als gevolg dat er over dat onderwerp niet meer gestemd kan worden. Daarmee kan men dus benoemingen tegenhouden die vereist zijn voor federale rechters.

Volgens Republikeins fractieleider Bill Frist is deze praktijk „onaanvaardbaar.” Daarom begon hij woensdag de discussie over de benoeming door president Bush van Priscilla Richman Owen tot rechter van het vijfde federale hof van appèl in New Orleans.

De Democraten hebben tot nu toe meer dan 200 rechterlijke benoemingen van president Bush goedgekeurd, maar zeven benoemingen -waaronder die van rechter Owen- kunnen geen genade vinden in hun ogen. Daarom blokkeerden zij deze benoemingen door middel van de filibuster.

Maar daar wil Frist nu een eind aan maken. Na enkele dagen debatteren zal hij vragen om een stemming over rechter Owen. De Democraten zullen die stemming dan proberen op te houden met een filibuster. Dan zal Frist de Senaat vragen om deze filibuster te blokkeren met een eenvoudige meerderheid. Tot nu toe is daarvoor een drievijfde meerderheid -zestig stemmen- nodig.

Volgens de huidige regels kunnen de Republikeinen met een meerderheid van 55 zetels in de Senaat een filibuster niet beëindigen. Als Frist de regels gewijzigd krijgt, kan dat dus wel. Voor een wijziging van de regels is volgens traditie een tweederde meerderheid nodig, maar volgens Frist gaat het hier niet om een wijziging van de regels. Het gaat alleen om het scheppen van „een precedent.” De Democraten denken daar anders over. „De veiligheid die de grondleggers van onze republiek inbouwden om te garanderen dat de minderheid niet door de meerderheid wordt platgewalst wil collega Frist opheffen”, aldus Democratisch fractieleider Harry Reid.

Beiden hebben in de afgelopen dagen geprobeerd om een compromis te vinden voor dit conflict, maar de kloof bleek onoverbrugbaar. „Dat is niet zo verwonderlijk”, aldus politiek analist Thomas Mann van het Brookings Research Instituut in Washington, „want het gaat hier over veel meer dan alleen de benoeming van deze zeven rechters. Het gaat in feite om de te verwachten benoemingen van rechters voor het federale hooggerechtshof in Washington. Daarvoor willen de Republikeinen de belemmering van de filibuster uit de weg ruimen.”

Republikeinen en Democraten begonnen woensdag hun debat over rechter Priscilla Owen. Dat leverde geen verrassingen op. Die zijn de komende dagen pas te verwachten als de Senaat debatteert over wijziging van de regels. Als Frist in z’n opzet slaagt om de filibuster uit te schakelen, dreigen de Democraten het werk van de Senaat „lam te leggen” door een reeks van alternatieve vertragingstactieken.