betoogt dat er onder de bevolking voldoende draagvlak is voor verdergaande maatregelen. Het Milieu- en Natuurplanbureau schrijft jaarlijks een Milieubalans en een Natuurbalans. Dit zijn evaluaties over de toestand van milieu en natuur en analyses van het gevoerde milieu- en natuurbeleid. De balansen worden in eerste instantie geschreven voor het kabinet en de Tweede Kamer vanwege de Wet milieubeheer.

De dinsdag gepresenteerde Milieubalans 2005 laat zien dat de milieukwaliteit in Nederland onder druk staat. De samenvatting meldt: „Het Europese beleid leidt tot forse emissiereductie, maar is voor Nederland niet afdoende om te voldoen aan de milieukwaliteitseisen die de Europese Unie stelt. Vergeleken met andere Europese landen, is Nederland dichter bebouwd en bevolkt en heeft daardoor hogere emissies per vierkante kilometer. Bovendien heeft Nederland te maken met een grote bijdrage van vervuiling uit het buitenland. Nederland heeft daarom verdergaande maatregelen nodig om de wettelijk vastgelegde kwaliteitsniveaus te bereiken.”

Toekomstbeeld
Uit de vorige week verschenen evaluatie van het Nederlandse milieubeleid, blijkt dat we de meeste milieudoelstellingen niet behalen. Er is dus meer beleid en meer inzet van middelen nodig. Dit constateert de opsteller zelf, het Milieu- en Natuurplanbureau. Bij de presentatie van de Milieubalans 2005 beloofde staatssecretaris Van Geel (VROM): „Als er aanvullende maatregelen nodig zijn, zal het kabinet ervoor zorgen dat die er komen.” Milieudefensie roept de staatssecretaris op om zijn woord te houden en gebruik te maken van het brede maatschappelijke draagvlak voor milieumaatregelen.

Nederland is dichtbevolkt, dus zullen wij beter ons best moeten doen om ons leefmilieu schoon te houden. Er zijn genoeg maatregelen die voor de hand liggen en er is ook draagvlak voor, blijkt uit vele onderzoeken. Mensen vinden milieu en andere maatschappelijke onderwerpen minstens zo belangrijk als economische groei. Voor 85 procent van de Europeanen heeft milieubeleid evenveel prioriteit als economisch en sociaal beleid (bron: Eurobarometer, een enquête onder inwoners van de EU). En dat was niet de eerste keer dat dit overduidelijke draagvlak voor milieu zichtbaar werd. Ook de RIVM Duurzaamheidsverkenningen, het Sociaal en Cultureel Rapport 2004 (SCP), en de publieksenquête 21minuten.nl, wijzen uit dat Nederlanders een ander toekomstbeeld voor ogen hebben dan het huidige kabinet.

Een toekomst waarin begrippen als duurzaamheid, verantwoordelijkheid en sociale betrokkenheid belangrijker zijn dan economische groei en prestatiemaatschappij. Een toekomst die een gezonde leefomgeving voor mens en milieu garandeert: schone lucht, gezond voedsel en ruimte voor natuur en landschap. En dit zijn geen utopieën.

Verlagen
Veel mensen zijn graag bereid om een bijdrage te leveren aan een beter milieu, maar voelen zich gevangen in een zogenaamd sociaal dilemma: het heeft weinig zin om in je eentje van levensstijl te veranderen, als niet iedereen meedoet. Alleen dan profiteert de hele maatschappij ervan. Een voorbeeld: iedereen snapt dat vliegen naar Parijs voor het milieu niet best is, maar die reclame voor een paar tientjes is ook wel heel verleidelijk. Dus moet de overheid zorgen dat er accijns wordt geheven op kerosine en dat vliegtickets normaal belast worden.

Het doorbreken van sociale dilemma’s is dus in de eerste plaats de taak van de overheid. Die verantwoordelijkheid moet en kan zij ook nemen. In het geval van vliegreizen heeft Milieudefensie dat ook eens gevraagd aan mensen en wat bleek? Men vindt het buitengewoon rechtvaardig dat vliegen net zo belast wordt als autorijden; er is draagvlak voor, ook als daardoor de tickets fors duurder worden.

Het kabinet kiest echter een geheel andere koers dan de meeste mensen wensen en laat een aantal zeer voor de hand liggende milieumaatregelen onbenut. Het gerommel met de luchtkwaliteitsnormen is nóg een zeer recent voorbeeld. Logische maatregelen als verplichte roetfilters op alle diesels, maximumsnelheid verlagen op stadssnelwegen, dieselaccijns verhogen en het stoppen met investeren in extra asfalt kunnen nu worden genomen.

Verzuren
Voor de hand liggende maatregelen en brede maatschappelijke steun en toch gebeurt het niet. Onze ministers pleiten in Europa zelfs voor derogatie: een sjiek woord voor ontheffing van regelgeving. Hierdoor blijft de vervuiling te lang voortbestaan, met grote gevolgen: jaarlijks overlijden 18.000 mensen vroegtijdig, natuurgebieden verzuren en steeds meer kinderen kampen met astma door de verslechtering van de leef- en luchtkwaliteit in onze steden.

Dat zijn onverantwoorde risico’s voor onze maatschappij; nu en in de toekomst. Het kabinet kan en mag zijn verantwoordelijkheid niet verder meer voor zich uitschuiven. Milieudefensie wil daarom dat de regering nu maatregelen neemt om te voldoen aan de noodzakelijke milieukwaliteit in ons land. Want er zijn realistische oplossingen voor milieuproblemen. Het kabinet kan en mag zich niet langer verschuilen achter gebrek aan draagvlak maar moet nu die maatregelen gewoon nemen.

De auteur is directeur campagnes van Milieudefensie.