De landen van de WTO hebben in principe overeenstemming bereikt over de toegang voor de ontwikkelingslanden tot goedkope medicijnen. Dit is vanmorgen vernomen in kringen van het overleg in Doha. Het gaat vooral om medicijnen tegen aids, malaria en tbc. Het officiële akkoord zou vrijwel rond zijn. Volgens een Amerikaanse onderhandelaar „is het wellicht wat vroeg” om van overeenstemming te spreken. Wel is er vooruitgang geboekt en zijn de betrokken landen „op weg naar een beter begrip om samen op te trekken.”

Veto
De octrooien op medicijnen vormen bij de WTO-besprekingen een gevoelig onderwerp door de recente miltvuurvrees in de Verenigde Staten en de aids-epidemieën in Afrika. Negen landen onderhandelen erover. De belangrijkste daarvan zijn India, Brazilië en de VS.

De ontwikkelingslanden eisen een verklaring dat het WTO-verdrag voor patentbescherming (Trips) de gezondheid niet in de weg staat. Dit zou betekenen dat de strenge octrooirechten worden afgezwakt, zodat de medicijnen tegen deze ziekten goedkoper worden. Met name landen met een sterke farmaceutische industrie, zoals de Verenigde Staten, Canada en Zwitserland, waren daar tegen. Zij vinden het Trips-verdrag voldoende flexibel en willen eraan vasthouden. De houding van de VS staat ter discussie, omdat de Amerikaanse regering na de problemen met miltvuur de producent van het miltvuurmedicijn –Bayer– onder druk zette om het middel goedkoper te leveren.

Over het landbouwdossier heerst op de WTO-top grote onenigheid. Frankrijk heeft gisteren gedreigd zijn veto uit te spreken als de Wereldhandelsorganisatie de exportsubsidies op landbouwproducten wil afbouwen. Minister François Huwart van Buitenlandse Handel zei de tekst die er nu ligt „onacceptabel” te vinden en noemde de kwestie een breekpunt in de onderhandelingen.

Het Franse standpunt legt zware druk op de handelsbesprekingen in Qatar. Frankrijk staat geïsoleerd in de besprekingen over landbouw. Volgens staatssecretaris Ybema (Economische Zaken) neemt zijn Franse collega een „stevige positie in.”

Strijdpunt is de tekst die twee weken geleden in Genève voor liberalisering in de landbouwsector is geformuleerd, als voorbereiding op de WTO-top in Qatar. Daarin wordt onder meer gesproken over een „vermindering, met het uitzicht op uitfasering, van alle vormen van exportsubsidies.” Dit ligt voor Frankrijk gevoelig, aangezien het grote gevolgen heeft voor de Franse boeren. Electoraal kan Parijs een dergelijke tekst niet gebruiken omdat er volgend jaar presidentsverkiezingen zijn.

Het Franse machtswoord op landbouw verlamt de pogingen van 142 handelsministers om in Qatar een agenda vaststellen voor verdere liberalisering van de wereldhandel. Op andere onderwerpen komen de lidstaten wel dichter tot elkaar. Het wereldhandelsoverleg duurt nog tot en met morgen.

Nederland
De Franse irritatie is vooral groot omdat bij landbouw in tegenstelling tot andere onderwerpen al wordt gesproken over een eindresultaat van een nieuwe handelsronde. Huwart vindt dit „kortzichtig. Er behoort geen speciale behandeling te zijn voor landbouw.” Hij viel bovendien uit naar de Verenigde Staten, die weliswaar weinig exportsubsidies verstrekken, maar veel andere steun aan boeren geven. Daarin wordt hij overigens gesteund door de gehele Europese Unie.

Staatssecretaris Ybema zei gisteren dat de Genève-tekst brede steun heeft van de WTO-leden, op Frankrijk na. Ybema heeft geen moeite met het afbouwen van exportsubsidies. Alleen voor de Nederlandse graan- en suikerbietensector, die klein is, heeft dit gevolgen. Nederland wil op het landbouwdossier wel toegeven als elders meer valt te halen.